Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu willen dat er een snel een beslissing komt zodat de subsidies voor de landbouwers gedeblokkeerd worden. 

Het landbouwbeleid: een serieus dossier dat vraagt om serieuze inspanningen

Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu willen dat er een snel een beslissing komt zodat de subsidies voor de landbouwers gedeblokkeerd worden. 

Alle politieke schijnwerpers staan op de Vlaamse landbouwdossiers gericht. Jammer genoeg wordt dit door beleidsmakers verengd tot een louter politiek spierballengerol. Maar deze dossiers zijn te belangrijk om spelletjes te spelen. Zowel voor de landbouwers als voor de Vlaamse omgeving en onze gezondheid. Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt vragen de Vlaamse regering om snel tot een doorbraak te komen die de omgevingsdruk aanpakt en een duidelijke perspectief biedt voor de sector.

Geen beslissing mogelijk

Het landbouwbeleid, kortweg GLB, omvat het beleid voor de Vlaamse landbouwsector voor de komende vijf jaar. Dat plan moet negen kerndoelstellingen ondersteunen: eerlijk inkomen voor de boeren, het concurrentievermogen vergroten, het machtsevenwicht in de voedselketen herstellen, klimaatverandering tegengaan, zorgen voor het milieu, landschappen en de biodiversiteit beschermen, de generatiewissel bevorderen en het platteland vitaal houden. Door het uitblijven van de goedkeuring van het GLB door de Vlaamse regering zitten de Vlaamse subsidies voor de landbouwers vast. Hierop hebben de landbouworganisaties BioForum, ABS en Boerenbond de Vlaamse Regering in gebreke gesteld.

Het Vlaams GLB kán momenteel echter niet bekrachtigd worden omdat er geen goedgekeurd milieueffectrapport is. Zo’n rapport geeft weer wat de verwachte effecten van het landbouwplan op het milieu zullen zijn en is wettelijk verplicht. Dat is logisch: een degelijke wisselwerking tussen het milieueffectrapport en het landbouwbeleid zorgt ervoor dat maatregelen resultaatgericht en kostenefficiënt zijn. Het het plan mag in regel niet leiden tot negatieve effecten op Europees beschermde natuur. Dat wordt onderzocht via een passende beoordeling en geëvalueerd door het Agentschap voor Natuur en Bos. De doorwerking van de milieueffecten in het landbouwbeleid is van belang voor belastingbetaler, landbouwer en natuur. Het plan is immers gekoppeld aan 1,3 miljard euro Europese subsidies, aangevuld met een Vlaamse financiering van 272 miljoen euro.

Constructieve houding van de milieubeweging

Al lang kaarten Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt aan dat de effecten op het milieu onvoldoende zijn meegenomen in het voorliggende GLB. In maart 2022 stelden we dat Vlaanderen een zwaktebod deed voor de invulling van het GLB. We stuurden tijdens het openbaar bezoek, samen met verschillende natuur- en milieuorganisaties, een lijvig document met 28 pagina’s aan opmerkingen en alternatieve beleidsopties om tot een evenwichtig en resultaatgericht landbouwbeleid te komen in Vlaanderen. Eén van de hoofdpunten was het gebrek aan visie over welke landbouw we in Vlaanderen willen.

Maar wat bleek: nog voor het openbaar onderzoek werd afgerond, lag het plan al bij de Europese Commissie. Zowel de individuele bezwaren van boeren en burgers, die in het stikstofakkoord als heilige graal worden gezien, als de opmerkingen van de milieubeweging werden niet meegenomen. Zelfs de officiële adviezen van de Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij (SALV) en de Milieu- en Natuurraad (MINA), waar BBL en Natuurpunt aan mee werkten, werden niet geïmplementeerd in dit GLB. Du jamais vu. BBL stuurde hierop een brief naar de Europese Commissie om te wijzen op het gebrek aan respect voor publieke participatie en het negeren van milieu-expertise bij het maken van het landbouwbeleid. 

Dat bleek terecht. In mei kreeg het voorgestelde Vlaamse landbouwbeleid een vernietigende kritiek van de Europese Commissie waarin ze stelden dat het plan fors moest bijgestuurd worden. De milieubeweging zette zich achter de oproep van de Commissie. Minister Brouns minimaliseerde de kritiek echter tot een nood aan “verduidelijking”, eerder dan van een verscherping van het plan. In december opnieuw een verrassing: Minister Brouns agendeerde het plan op de Vlaamse Regering, zonder enige terugkoppeling van het openbaar onderzoek. We wezen de Vlaamse regering erop dat ze niet kan beslissen op basis van een een juridisch onvolledig en niet onderbouwd dossier.

Effecten op milieu niet van belang?

Het ontbreken van een goedgekeurd milieueffectrapport, meer dan zes weken nadat plan zou moeten gestart zijn, is op zich al pijnlijk genoeg. Dat minister Brouns het plan toch op de tafel van de Vlaamse Regering legde, is geheel onbegrijpelijk. De regering zou een ongehoord risico nemen door een plan af te leveren en te implementeren zonder dat de impact op milieu, natuur en klimaat gekend is. Het is bovendien een schending van de Europees vastgelegde afspraken.

De Commissie keurde het plan initieel goed, maar zonder een finaal rapport. De Aarhus regelgeving geeft sinds 2021 de optie om een beslissing van de Europese Commissie kritisch in vraag te stellen. Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt hebben hiervan gebruikt gemaakt om de Commissie te vragen haar beslissing te herevalueren op basis van haar eigen wetgeving. Deze procedure kent geen opschortende werking waardoor de subsidies van de landbouwers niet in het gedrang komen, maar wijst wel de Commissie op haar verantwoordelijkheid om een rechtszeker kader te creëren. De inkomenssteun aan landbouwers op wankele fundamenten bouwen, is, nog los van de potentieel negatieve milieu-en natuurimpact, niet het te bewandelen pad.

Ook Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu willen dat er een snel een besluit komt van de Vlaamse Regering rond het GLB zodat de subsidies voor de landbouwers gedeblokkeerd worden. Het dossier is sinds enkele weken politiek gekoppeld aan het stikstofakkoord. Niet geheel onverwacht, aangezien tal van maatregelen uit de conceptnota afhankelijk zijn van financiering door het GLB. Net als het GLB, moet ook het stikstofakkoord dringend landen met voldoende garanties dat onze natuur en biodiversiteit de broodnodige bescherming krijgen. Gezien de impact van stikstof op gezondheid en biodiversiteit, is een kordaat stikstofakkoord een verdediging van het algemeen belang. Een verdere afzwakking van wat op tafel ligt, is absoluut niet aan de orde.

Landbouw Stikstof Natuurpunt Vlaams landbouwbeleid: open voor feedback

Meer over Landbouw, Stikstof