Dit maakt deel uit van het project Life4BelgianClimate, dat financiering heeft ontvangen van het LIFE Programme van de Europese Unie.
De inhoud geeft alleen de mening van de makers weer; CINEA is niet verantwoordelijk voor het gebruik van de gepubliceerde informatie.

 

Aflevering 6: Een pioniersindustrie in een circulaire economie

De Vlaamse industrie wil tegen 2050 klimaatneutraal zijn. Dat is essentieel voor de veerkracht van onze planeet. Maar de transitie naar een duurzame industrie en circulaire economie biedt ook grote kansen: Vlaanderen kan zich in de wereld positioneren als pionier op vlak van duurzame industrie, wat nieuwe jobs en welvaart met zich meebrengt én ons strategisch onafhankelijk maakt. Dit is de toekomst, zegt Tycho Van Hauwaert, expert circulaire economie en industrie van Bond Beter Leefmilieu. Maar hoe zorgen we dat iedereen mee is in dat toekomstverhaal, vraagt Kathleen Van Walle van ACV-CSC METEA zich af. Luister hier naar hun boeiende discussie over de toekomst van onze industrie.

 

Hoe kunnen we niet alleen de klimaatcrisis, maar ook de energiecrisis aanpakken? En hoe zorgen we ervoor dat de oplossingen voor iedereen haalbaar zijn? Daarover gaan experts van Bond Beter Leefmilieu in deze podcastreeks in gesprek met toekomstdenkers van onder andere 11.11.11, Natuurpunt, Beweging.net, SAAMO en ACV. Veel luisterplezier.

Je kan de uitgeschreven tekst van deze podcast hier lezen

00:00 Chloé

Welkom bij de Kreet van de Planeet, een podcast van Bond Beter Leefmilieu over de toekomst van onze planeet en al wie erop leeft. In deze aflevering met Tycho Van Hauwaert en Kathleen Van Walle hebben we het over oplossingen voor de industrie en circulaire economie. Veel luisterplezier.

00:18 Chloé

Welkom Tycho Van Hauwaert en Kathleen Van Walle.

00:21 Chloé

Tycho, jij bent van Bond Beter Leefmilieu, kan je eens kort uitleggen wat je daar precies doet?

00:27 Tycho

Ik ben beleidsmedewerker industrie en circulaire economie. Ik volg het Vlaamse en het Europese industriebeleid op. We gaan in dialoog met allerlei stakeholders om de industrie en circulaire economie transitie te gaan versnellen in Vlaanderen.

00:41 Chloé

Oké, fijn welkom. Kathleen, wat doe jij?

00:44 Kathleen

Ik ben stafmedewerker bij ACV-METEA. Wij zijn een industrievakbond en volgen de metaal- en textielsector op. Binnen mijn takenpakket heb ik het thema klimaattransitie gekregen binnen de industriële transities. Naast industrie 4.0 volgen wij dit nu ook nog maar recent op.

01:07 Chloé

Oké super. Ik denk dat wij een heel boeiend gesprek kunnen hebben over hoe dat we de industrie klimaatneutraler of -vriendelijker voor het milieu kunnen maken alleszins. Je haalde het al aan Tycho, de circulaire economie is daarin heel belangrijk. Wat betekent dat precies? Circulaire economie?

01:24 Tycho

Circulaire economie betekent voor ons om de producten die wij in onze maatschappij gebruiken om die zo lang mogelijk in leven te houden.

01:32 Tycho

Dus dat betekent producten die lang meegaan, zo weinig mogelijk afval produceren, producten die wij ook gewoon leuk vinden om te gebruiken.

01:42 Tycho

Uiteindelijk gaat het over producten die met heel wat impact op de markt komen, die wij dus aankopen en daar staat heel wat grondstoffengebruik tegenover. Dat heeft ook elektriciteit en energie nodig gehad. En er zijn ook wel heel veel CO2-emissies die daarmee gepaard gaan. Dus om producten langer te laten leven, kan je de klimaatcrisis ook een antwoord bieden.

02:08 Chloé

Is duurzame industrie en circulaire economie hetzelfde?

02:13 Tycho

Dat is niet hetzelfde, maar wij vinden wel dat de industrie in de toekomst ook circulair gaat moeten produceren.

02:18 Tycho

Dus enerzijds een industrie heeft veel energie nodig. Ook veel grondstoffen en we zien als je die minder grondstoffen gebruikt en iets efficiënter gaat produceren dat dat ook veel makkelijker zal zijn om die klimaattransitie te gaan doen.

02:36 Tycho

Wij vinden dat circulariteit daar wel een heel belangrijk aandeel in heeft en eigenlijk het grootste antwoord heeft op hoe gaan we nu die industrie klimaatneutraal maken?

02:46 Chloé

Is dat ook jullie visie Kathleen?

02:48 Kathleen

Wij bekijken het natuurlijk ook nog wel vanuit een iets ander standpunt. Als onze industrie ook een stuk onafhankelijk wil zijn van bijvoorbeeld China, als het gaat over grondstoffen, dus meer onafhankelijk zijn van primaire grondstoffen, dus de ertsen, dan moeten we inderdaad ook meer gaan inzetten op die circulaire economie, maar tegelijkertijd gaat dat ook wel een heel aantal uitdagingen bieden voor de werknemers in de bedrijven.

03:16 Kathleen

Het gaat een hele omwenteling zijn en dat geeft toch wel wat onzekerheid. Niemand weet ook wat de toekomst juist gaat geven. Die circulaire economie, daar zijn we zeker voor, daar gaan we zeker niet gaan tegen liggen, maar wat dan de impact gaat zijn op de werknemers en op werkgelegenheid, daar zijn we vooral in geïnteresseerd en wij willen de opportuniteiten die er zeker zijn, en ik denk dat dat tijdens dit gesprek nog verder aan bod gaat komen, die opportuniteiten willen wij uitvergroten en in het voordeel van werknemers.

03:55 Chloé

Voor wij dieper ingaan op hoe de circulaire economie jobs kan creëren voor Vlaanderen en voor de Vlaamse economie. Misschien eens even dieper induiken op het probleem van die industrie op dit moment. Voor hoeveel procent is die bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de de uitstoot in Vlaanderen?

04:10 Tycho

Dus industrie is ongeveer voor 40% goed voor de uitstoot in Vlaanderen. Dus dat gaat over 26 miljoen ton CO2 voor de basisindustrie maar daarnaast gaat het niet alleen over klimaatverandering, het gaat ook over milieuvervuiling en we zien toch dankzij PFOS-zaak dat de industrie op dit moment nog altijd verantwoordelijk is voor heel wat lozingen.

04:30 Tycho

 

De waterkwaliteit en de natuurgebieden staan onder druk in Vlaanderen, dus die industriële transitie zal nodig zijn om beide problemen aan te pakken. We gaan enerzijds naar een klimaatneutrale industrie in 2050, maar anderzijds gaan we ook die milieuproblemen kunnen aanpakken door bijvoorbeeld efficiënter met producten om te gaan en dat gaat dan minder lozingen teweegbrengen. Minder materiaalgebruik en dat is eigenlijk een win-win voor het klimaat en voor het milieu.

04:57 Kathleen

Op Europees niveau is er afgesproken met de Green Deal en de Fit for 55 om die emissies te gaan reduceren.

05:10 Kathleen

Het is goed dat Vlaanderen daar wel wat stappen in vooruit wil zetten. De vraag is alleen hoe ze dat gaan doen. Omdat we anders onszelf gaan wegconcurreren. Vandaag de dag moeten bedrijven mee zijn met die transitietrein, want anders verliezen ze hun licence to operate.

05:36 Kathleen

Heel vaak worden de milieubeweging en de vakbeweging tegen elkaar uitgespeeld. Ik hoor daar spreken over lozingen en dan komen we op dat heel moeilijk vlak van tewerkstelling versus milieu en klimaat.

05:48 Kathleen

Maar vandaag de dag is die kwestie eigenlijk niet meer echt aan de orde, want there are no jobs on a dead planet, dus we moeten wel mee.

05:58 Kathleen

We moeten mee niet alleen omwille van het feit dat morgen de zee bij ons om aan de deur gaat staan, maar ook Europa legt alsmaar strengere en strengere normen op.

06:08 Kathleen

Dus willen we onze bedrijven ook hier verankeren en hier houden, dan gaan we echt wel iets moeten doen en dan is die circulaire economie een van de antwoorden om aan die klimaatneutraliteit en aan de eisen die Europa eigenlijk vooropstelt tegemoet te komen.

06:24 Chloé

We moeten ervoor zorgen dat iedereen uiteindelijk wint. En één van die manieren om te winnen is ook de jobcreatie, waar we al een paar keer over hebben gesproken. Hoe kan de circulaire economie jobs gaan creëren morgen?

06:39 Tycho

De circulaire economie is veel arbeidsintensiever dus we spreken niet graag over herstelsectoren, maar in de keten van de circulaire economie zijn er nog veel stappen vooraleer we aan recyclage en aan repair zitten. Dus in elke stap die een product doormaakt, moet een bepaalde handeling gebeuren en dat is arbeidsintensiever. Dat betekent als je producten langer laat meegaan, dat die dan ook misschien met een beetje reparatie nog ietsje langer kunnen meegaan en uiteindelijk in bijvoorbeeld een afvalfase belanden.

07:14 Tycho

Dan zitten we natuurlijk In de recyclage sector, maar de bedoeling is wel met een circulaire economie dat je net nog meer gaat recycleren. Dat je niet meer gaat verbranden. Dat is eigenlijk al de eerste doelstelling. Dat je niet meer gaat storten, niet meer gaat verbranden. En daarnaast de producten die dan gerecycleerd worden, daar moeten nog veel handelingen mee gebeuren om die uiteindelijk terug tot producten te maken of als basisproduct.

07:37 Tycho

Dus daar moeten we nog veel meer over nadenken. Van oké, wat voor jobs zijn, wat voor skills zijn daar uiteindelijk voor nodig. Vandaag de dag bestaan die jobs wel in heel kleine mate, maar dat is niet in alle sectoren zo. Bijvoorbeeld voor plastic gaat dat over heel nieuwe fabrieken rond pyrolyse of chemolyse, waarbij plastic afval wordt gesmolten tot kunststof balletjes om dan uiteindelijk terug tot plastic flesjes te kunnen smelten.

08:07 Tycho

Dat zijn nieuwe soorten tussenstappen die zullen nodig zijn om materialen meer circulaird te gaan maken.

08:14 Kathleen

En tegelijkertijd ook in circulaire economie, zit daar ook nog wel een andere soort in en daar zitten we een beetje bij dat eco-design, maar ook de manier waarop dat een fabriek zijn producten ziet.

08:27 Kathleen

Een leverancier kan bijvoorbeeld lampen verkopen, maar kan ook licht verkopen en dan neem je eigenlijk lampen af. Maar op een bepaald moment als die kapot zijn of whatever, komt de firma uw lampen vervangen. En koop je geen lampen, maar koop je licht.

08:45 Kathleen

Dus dat zijn langdurige contracten. En dan zitten we niet in de maakindustrie waar we de lampjes gaan maken, maar komen we meer ook In de diensteneconomie terecht, waarbij dat er dan iemand langskomt om lampen te gaan vervangen. Hetzelfde met printers, met stofzuigers, … Hetgeen je koopt is niet meer materieel, maar een dienst.

09:10 Kathleen

En dat geeft natuurlijk ook weer een stuk werkgelegenheid. Maar dat is iets wat op dit moment nog heel abstract is of lijkt en waar dat we toch wel wat meer zicht op moeten hebben van wat betekent dat dan precies.

09:26 Kathleen

Wat voor jobs gaan dat dan zijn? En inderdaad, zoals Tycho zegt, welke skills heb je nodig? Want als je vandaag in een cokesfabriek staat, waar je dus kolen bij wijze van spreken in een ovenhand aan het kappen zijt, ben je dan ook geschikt om het onderhoud te doen van een printer bijvoorbeeld. Dus dat is toch wel iets een andere soort job. Bij andere jobs kan dit misschien weer wel. Bijvoorbeeld als je een operator bent in een raffinaderij of je bent een operator in een fabriek waar dat er plastics worden omgevormd. Die handelingen of inzichten die je hebt op dat moment in bepaalde processen, die gaan waarschijnlijk wel hetzelfde zijn. Of je gaat daar toch dezelfde capaciteiten voor nodig hebben.

10:06 Kathleen

Maar de vraag is van, wat gaan we doen met de andere mensen waarbij dit niet zo evident is.

10:12 Kathleen

Want dat hebben we vandaag ook in de industrie. Er zijn heel wat jobs, ook in industrie, waar dat het heel wat werk is waarbij er niet probleemoplossend gedacht moet worden, waarbij dat het een stuk bandwerk is, waarbij het dezelfde handelingen zijn en waarbij dat vanaf het moment dat er probleemoplossend gedacht moet worden, dat daar eigenlijk andere bij gaan komen. Dus meer geschoold personeel.

10:37 Kathleen

Wat gaan we dan doen met mensen die dit niet kunnen of die voor zichzelf aangeven van ik wil dit niet, of ik ben er te oud voor. Wat gaan we daarmee doen? De circulaire economie kan jobs creëren, maar de vraag is of dat dan een 1-op-1 match is en dat is een bezorgdheid. Wat gaan we doen met mensen die uit de boot vallen?

10:59 Kathleen

Tegelijkertijd hebben we naast die klimaattransitie en die industriële transitie die daarop moet volgen, ook het verhaal van industrie 4.0, waarbij er heel wat geautomatiseerd wordt, waar de artificiële intelligentie ook heel wat jobs overneemt. Dus dat is ook nog eens een transitie en dan die twee tezamen. Ja, dan zitten wij ook wat te kijken van, ja jobcreatie, maar er gaat ook jobverlies zijn en 1-op-1 gaat het niet zijn. Dus hallo? Opleidingsplannen, sectorfondsen schiet in gang alsjeblieft.

11:34 Kathleen

En wat doen we met mensen die uit de boot vallen. Gaan we terug naar een pensioen op 40 jaar, ik denk het niet, maar wat gaan we dan wel doen met die mensen? En als ze een zwaar inkomensverlies lijden, hoe vangen we dat op?

11:53 Chloé

Ja herscholen naar een zinvolle job.

11:56 Kathleen

Een zinvolle job, een kwalitatieve job waarbij dat er ook voldoende inkomen tegenover staat.

12:02 Tycho

Het gaat ook over jobs opwaarderen. En ik denk dat onderwijs nog niet echt aan bod gekomen is, maar opleidingsplannen wel. En ja, als we dan de job skills in kaart hebben gebracht, wat ook iets heel abstract is, maar daar is wel studiewerk over. Dat moet nog veel meer geconcretiseerd en beschikbaar gemaakt worden. Maar we gaan dan op het einde wel aanbevelingen moeten zien.

12:27 Tycho

En daar moet in staan hoe we bijvoorbeeld meer moeten gaan inzetten op stemrichtingen of nieuwe opleidingen creëren.

12:35 Tycho

We gaan inderdaad misschien minder gaan maken, maar meer gaan herstellen. Dus wat betekent dat helemaal? En ik denk dat de Vlaamse overheid op dit moment nog te weinig mee bezig is en dat dit de boodschap moet zijn.

12:45 Chloé

Kijken jullie zelf dan ook heel vaak naar het buitenland. Als we zeggen van Vlaanderen, hinken we wat achterop of moeten we moeten wel in actie schieten?

12:53 Tycho

Ik denk dat belangrijk is om af en toe een keer de beste voorbeelden uit het buitenland te gaan meenemen in het beleid.

12:59 Tycho

Bijvoorbeeld in Nederland, de aanpak rond hun industriebeleid is veel transparanter. We moeten samen met het middenveld, de vakbonden en de milieubeweging dat industriebeleid gaan uittekenen. In Nederland zijn er industrietafels waarin Iedereen aan tafel zit. Industrie, overheid en het maatschappelijk middenveld. En dat is heel interessant.

13:23 Tycho

Momenteel ontbreekt een bepaalde visie vanuit de Vlaamse overheid. Een visie waarbij alle beleidsinstrumenten richting datzelfde doel gaan, klimaatneutraal zijn in 2050 en alles in die richting uittekenen. En dat zien we wel meer gebeuren in buurlanden. Wat ook altijd een beetje het geval was. We kijken ook naar een Europese context. Is die die race to the bottom.

13:49 Tycho

De industrie krijgt inderdaad heel veel geld vanuit Europa, maar ook vanuit de lidstaten wordt er ook nog eens geld naar toegegooid.

13:57 Tycho

En als je ziet dat Nederland geld gooit, dan ga je dat misschien ook doen als Vlaanderen en zo begint iedereen gewoon maar geld te gooien, terwijl dat wij eigenlijk zeggen van oké, dat kan wel voor een groot deel, maar dan moet er iets tegenover staan. Bijvoorbeeld, industrie moet hier blijven of de industrie moet een aantal investeringen doen die richting klimaatneutraliteit gaan.

14:17 Tycho

Dus we moeten een verplichte klimaatwet maken en dat gaat ervoor zorgen dat je als overheid een veel offensiever strategie hebt en dat je misschien wel de voorloper kan zijn in Europa.

14:27 Tycho

Dat is wat we willen verwezenlijken en op een heel transparante en inclusieve manier. Samen met het middenveld, de vakbond en de milieubeweging.

14:36 Kathleen

Ik denk dat we daar als vakbond ook een belangrijke taak hebben, want dan kijk ik even door het bedrijfsniveau. Er wordt gesproken over subsidies.

14:43 Kathleen

Als we gaan kijken, wij als vakbond in de overlegorganen zoals de ondernemingsraad bijvoorbeeld. Wij krijgen de cijfers van de subsidies. Alleen vandaag de dag hebben we nog te weinig de reflex om te gaan kijken van oké, de voorwaarden die daar tegenover staan, welke zijn die? Wij hebben op dit moment als vakbond samen met die overheid geen voorwaarde kunnen bepalen. Zeg ik dat dit per definitie moet. Nee, maar we willen zeker niet opnieuw in het verhaal terechtkomen van bijvoorbeeld de auto-industrie waarbij de vakbonden, in de tijd aan Chris Peters, steun gaan vragen om Ford of Opel hier te kunnen houden. Om dan effectief dat geld te geven en x aantal jaar later dan toch voor een sluiting van een fabriek te komen staan.

15:32 Kathleen

Het zijn ook de mensen op de vloer die maar al te goed weten hoe een bedrijf in de praktijk gerund wordt en dat daar dan een aantal voorwaarden, bijvoorbeeld naar tewerkstelling, bijvoorbeeld ook naar wat er gebeurt met wensen die bedrijven maken omwille van het feit dat de overheid die subsidies gegeven heeft, moet dat dan naar de aandeelhouders of kan daar dan ook gesproken worden om terug te investeren in de fabriek zelf voor werkgelegenheid, of kan daar ook iets tegenover staan voor werknemers. En dat soort van discussie gebeurt op dit moment nog niet, ook omdat dat geen eenvoudige discussie zijn, subsidiedossiers zijn zeer ingewikkeld.

16:18 Kathleen

Het moet allemaal transparanter zijn. Het geld dat gegeven wordt. Het is geld van ons allemaal.

16:27 Kathleen

Dat kan eigenlijk niet verdwijnen in de zakken van aandeelhouders om het zo plat te zeggen. Daar zou toch wel iets voor de maatschappij tegenover moeten staan. Is dat naar de werknemers daar ter plekke, of is dat als er in innovatie wordt geïnvesteerd dat die innovatieve productiemethoden toch ook een deel van de maatschappij worden? Daar wil ik mij niet direct over uitspreken.

16:49 Kathleen

Maar dat zou eigenlijk toch wel moeten. Als je kijkt over hoeveel geld dat dat uiteindelijk gaat. Als dat dan op een verkeerde manier gebruikt wordt, of dat daar eigenlijk geld wordt gegeven voor investeringen die bijvoorbeeld al geweest zijn of altijd al gepland waren geweest, dan zijn dat spijtige zaken. En ik zeg niet dat dat nog nooit in het verleden is gebeurd.

17:10 Chloé

Dus enerzijds transparanter omgaan met die subsidies, anderzijds ook wel vanuit de overheid dan zelf bepaalde normen of toch verwachtingen daaraan koppelen, van wat gebeurt of wat moet er sowieso gebeuren met dit geld.

17:25 Chloé

Oké. Er is kijken naar het buitenland. We kijken voor de de goede zaak, maar moeten ook vooral kijken naar hoe kunnen we als Vlaanderen alsnog een pioniersrol opnemen op bepaalde zaken. We hebben ook al andere landen aangehaald, ik hoorde China, Oekraïne, Rusland, waar we op dit moment vrij afhankelijk van zijn, hoe kan Vlaanderen strategisch onafhankelijker worden?

17:53 Kathleen

Dat is de vraag van 1 miljoen wel hoor. (Lacht)

17:56 Kathleen

Ik kijk eventjes naar Tycho. (Lacht)

18:01 Tycho

Ja dan komen we opnieuw tot circulaire economie. Ik denk dat we dat dus echt wel zien. Crisis na crisis, eerst de COVID-crisis, nu de energiecrisis. Europa en en zeker Vlaanderen moet onafhankelijker worden van allerlei veelal buitenlandse fossiele brandstoffen en ook grondstoffen. Want we spreken over een energietransitie. Dat gaan we mineralen nodig hebben voor onze windmolens, voor onze elektrische voertuigen en dergelijke meer. Ook in de metaalindustrie zijn mineralen heel belangrijk.  Dus we moeten daar ook meer onafhankelijk in worden en dan denk ik, circulaire economie is een goede remedie daarvoor.

18:36 Tycho

Want je zou hier dan bepaalde recyclage hubs kunnen maken, waarbij dat je de mineralen die al in onze toestellen zitten, om die er gaan uit te halen.

18:46 Tycho

Je ziet veel batterijparken die nu opkomen. Als die batterijen dan bijvoorbeeld uit dienst gaan, hoe gaan wij dan die mineralen eruit halen. We zullen die toch graag in Europa willen houden en dat is evenzeer van toepassing voor alle plastic afval dat wij hebben. Want onze maatschappij leeft op plastics.

19:02 Tycho

En we zien nog vaak dat plastics gewoon verbrand worden en we moeten dat absoluut vermijden. Tegenwoordig gaan er ook wel veel minder plasticstromen richting Turkije en China omwille van Europa die zegt van oké, we gaan stoppen met afval te exporteren. We zouden dat afval hier moeten houden. Want we hebben een heel belangrijke chemie in Vlaanderen, een heel energie-intensieve chemiesector. En als we nu die plastic afval kunnen inzetten als grondstof, dan kunnen wij enerzijds onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen zoals olie en nafta gaan verminderen.

19:39 Tycho

Maar kunnen wij ook wel een heel nieuw waardeketen gaan bouwen in onze cluster in Antwerpen met dat plastic afval. En dat is denk ik iets dat ook een grote win kan opleveren, want degenen die dat niet doet, dat zullen de verliezers zijn en we moeten proberen in die transitie de verliezers zoveel mogelijk te beperken.

20:01 Chloé

Mooi voorbeeld dat je aanhaalt.

20:04 Kathleen

Op dit moment gebeurt dat wel een stuk. Als je kijkt in de Kempen waar je Aurubis Beerse hebt, de vroegere Metalo, evengoed Umicore in Hoboken, daar wordt er eigenlijk al heel sterk ingezet om die recyclage te doen. Trouwens, bij Metalo, dat was al sinds 1919 dat ze daarmee bezig zijn. Juist omwille van de afhankelijkheid van ertsen. Want wij hebben geen ertsen in Europa dus dat is altijd een groot probleem geweest.

20:33 Kathleen

Dus die circulaire economie, alhoewel dat ook zijn grenzen heeft. Want als we spreken over het verwerken van afval, maar langs een andere kant willen we eigenlijk ook het productgebruik gaan beperken. Dan gaan we ook met minder afval zitten, terwijl tegelijkertijd de klimaatvriendelijkere manieren om energie op te wekken juist ook wel heel wat metalen en mineralen vragen. Dus ik denk dat je daar op bepaalde momenten ook wel op een grens gaat stoten en wat heel vreemd zou zijn, is dat we dan afval gaan importeren want dan denk ik dat we de circulaire economie weer op zijn kop gaan zetten. Dus er zitten ook wel grenzen, denk ik, aan die circulaire economie.

21:18 Tycho

Klopt, maar we hebben ook die kennis.

21:22 Tycho

Je sprak van een aantal metaalnijverheden in de Kempen. We hebben hier veel kennisinstellingen. We hebben die belangrijke chemiecluster en veel expertise rond plastic en dergelijke meer, dus het lijkt me ook logisch dat wij die activiteiten hier gaan ontwikkelen. En dan komen we wel weer tot de focus van de Vlaamse overheid. Er zijn een aantal industrieclusters in Vlaanderen, daar ga je prioriteiten moeten stellen.

21:46 Tycho

Welke soort nijverheden willen wij hier? Dat heeft dan ook te maken met naar de toekomst denken. Welke soort industrie willen wij aantrekken? Willen wij recyclageactiviteiten of willen we meer fossiele brandstoffen, dus je moet als overheid goed gaan nadenken. Van oké, dit zijn de industrieën die we willen en die kunnen jobs opleveren.

22:04 Tycho

We hebben daar al een voorsprong ten opzichte van buurlanden. We hebben die plasticindustrie. We hebben die metaalnijverheid. Om daar iets mee te doen en wat ook heel belangrijk zal zijn is die energietransitie omdat je daar toch ziet als wij onze industriële processen gaan verduurzamen, dat betekent elektrificatie en dat betekent veel meer energie nodig, en dat gaat een vraagstuk zijn van waar gaat die energie komen. En dan zie je dat België en Vlaanderen al akkoorden aan het afsluiten zijn met Chili, Oman en Namibië om bijvoorbeeld waterstof te gaan importeren omdat ze daar veel hernieuwbare energie op overschot hebben of kunnen produceren.

22:43 Tycho

En dat gaat heel moeilijke ontwikkelingen geven en grote uitdaging ook. Van oké, als die energie van daar komt, wat betekent dat voor onze productiesites hier in Vlaanderen? Gaan die meeverhuizen of gaat dat omgekeerd gebeuren?

22:58 Tycho

We gaan ons moeten bevoorraden en onafhankelijker maken van energie om die industrie transitie te doen slagen.

23:04 Chloé

Ik hoorde het jullie al verschillende keren zeggen. Het is belangrijk dat daar verschillende spelers rond de tafel zitten bij het opstellen van die visies, van die roadmaps. Welke spelers zijn er allemaal belangrijk? Wie moet er allemaal rond de tafel zitten naar jullie mening?

23:17 Kathleen

Ik zou zeggen, de milieubeweging, en dan mag Tycho zeggen: de vakbeweging. (Lacht). Ja, ik denk dat we het al een aantal keren gezegd hebben. Sowieso de overheid, maar even goed de sociale partners, dus dan spreek ik over werkgeversfederaties, maar ook werknemersorganisaties. Dan spreek ik even goed over, de luis in de pels, de milieubewegingen. Want er moet gedragenheid zijn. Als we gaan spreken over waterstof, dat betekent ook wel dat als er infrastructuur moet komen, dat je even goed de bevolking daar een stuk in moet meekrijgen.

23:51 Kathleen

Denk aan het verhaal van de windmolens en de not-in-my-backyard reflex. Dus er moet wel veel meer over gecommuniceerd worden en openheid over komen.

24:02 Chloé

Jullie haalden al aan, we moeten die burger betrekken vanaf dat die een bepaalde stem heeft in dossiers. Als er bewegingen zijn die hun stem willen laten horen, kunnen die zeker mee rond de tafel zitten. Wat is de rol van de minder actieve burger of de consument in dit verhaal?

24:20 Kathleen

Ik vind het een moeilijke vraag in die zin, omdat ik vind dat als je naar het individu gaat kijken, vandaag de dag, laten we eerlijk zijn. Je kan weinig individuele verantwoordelijkheid gaan leggen bij het individu vind ik op dit moment naar burgers toe. Omwille van het feit van kijk naar een aantal groepen in de samenleving die het heel moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Die in huizen zitten waar het niet goed geïsoleerd is, waar dat er geen geld genoeg staat op de bank om een warmtepomp te gaan installeren. Een individuele burger zou keuzes kunnen maken met zijn gezond verstand die zegt ja, dit is goed en dit is minder goed naar het klimaat toe. Maar laten we eerlijk zijn, als je bezig bent met voeding, wonen en overleven op het eind van de maand, dan kan ik mij perfect inbeelden, dat klimaat zo ongeveer het laatste van uw zorgen is. Wat is dan de rol van de niet-actieve burger?

25:28 Kathleen

Ik vind dat zelf persoonlijk een heel moeilijke vraag om op te antwoorden. Doen we er in zijn macht zit om te doen. En is dat bij wijze van spreken een keer een avocado minder eten, dat is nu echt een dom voorbeeld, maar iedereen doet wat dat er binnen zijn mogelijkheden ligt. Dat zit op het niveau van het individuele. Ik vind dat een hele moeilijke vraag, eerlijk gezegd.

25:57 Tycho

Ja ik ook wel. Als ik kijk vanuit het beleidsperspectief, dan vind ik het wel belangrijk dat de overheid voldoende informeert. Bijvoorbeeld een blikje in de supermarkt dat je eigenlijk gewoon koopt en weggooit. Is het dan niet interessanter om bijvoorbeeld een herbruikbare beker of een herbruikbaar flesje om dat te gaan stimuleren. Maar ook om die informatie te geven. Op Europees niveau kijkt men bijvoorbeeld naar een productpaspoort, dat gaat dan vooral over laptops en printers, maar dat je tenminste weet, oké, dit soort materiaal zit daarin, dat gaat zo lang mee. Dat we eigenlijk meer informatie geven. Dan nog is het extreem moeilijk als burger of als individu om keuzes te maken, maar het kan helpen.

26:36 Tycho

Op beleidsvlak kan je een aantal stimuli geven, bijvoorbeeld dat je zegt, plastic flessen die je weggooit, die moeten duurder worden. Daar doen we een heffing op. Natuurlijk opletten dat het niet te duur wordt, maar dat kan een bepaalde stimulans zijn om toch de juiste keuzes te maken.

26:52 Tycho

En vanuit de overheid kan je ook vaak duurzaam aankoopbeleid gaan integreren in de manier van werken en dat je zegt van oké, voor mijn administratie koop ik laptops. Maar we gaan die kopen met een heel goed beheerscontract dat we die altijd kunnen repareren en ze gaan 5 jaar langer mee dan dan normaal.

27:11 Tycho

Dan gaat de overheid wel een aantal beleidsveranderingen moeten doorvoeren, want het afschrijvingsbeleid loopt toch heel fout. Men gooit na 3 jaar de laptops al weg bij wijze van spreken, dus dat moeten we absoluut vermijden en ik denk dat we daar zo met kleine beleidsingrepen toch wel veel kunnen realiseren. Om die burger mee te krijgen, want dan zal het vooral aankomen op betaalbaarheid.

27:39 Tycho

De moeilijkheid zal zijn om bijvoorbeeld, staal is wel een mooi voorbeeld, het was vroeger € 500 per ton staal. Dat is al lang geleden natuurlijk door die hoge energieprijzen. Maar groenstaal was bijvoorbeeld maar € 550 per ton staal kunnen zijn. Dat valt wel mee, tussen aanhalingstekens. Als we dan kijken naar hoeveel kost dat voor een auto. Ja, dan gaat het misschien over € 100 tot € 200 op de aankoopprijs van een hele auto, dus het is wel belangrijk dat daarnaar gekeken wordt. Voor plastic flesjes komt het ook maar neer op een paar cent per fles.

28:12 Tycho

Dus sommige dingen zijn wel interessanter voor de consument, ook in de toekomst. Als we dan een duurzaam product moeten kopen.

28:19 Kathleen

Maar het mag inderdaad niet zijn en en dat gevoel mag zeker ook niet gegeven worden. Dat het het individu is die dat dan maar de juiste keuzes moet maken, want dan krijg je dat heel elitaire gepraat van ja maar jij moet maar met de bakfiets uw kinderen gaan afzetten op school, maar dan wil ik u ook wel eens uitdagen om een elektrische bakfiets te vinden onder de € 5.000 bij wijze van spreken. Als je ergens in een textielfabriek werkt of je werkt ergens in een wasserij kan ik u verzekeren dat je geen € 5.000 op dit moment op overschot hebt op uw rekening.

28:58 Kathleen

Met dat soort van elitaire praat, noem ik dat dan, moeten we ook wel een klein beetje opletten, want je gaat daar mensen mee in het harnas jagen.

28:58 Chloé

Tycho en Kathleen enorm bedankt voor het boeiende gesprek. Ik ga weg met enorm veel tips over hoe we de economie van morgen meer circulair kunnen maken. Dank jullie wel.

29:18 Chloé

Bedankt voor het luisteren. Je vindt deze en alle andere afleveringen terug op bondbeterleefmilieu.be/podcast of via je favoriete podcastplatform. Deel ze met vrienden en familie, want enkel samen maken we het verschil.