Wonen nabij een drukke verkeersweg slecht voor de gezondheid

ERIK GRIETENS
09 okt 2009

Er is de afgelopen jaren in binnen- en buitenland heel wat onderzoek verricht naar de gezondheidsgevolgen van het wonen naast een drukke verkeersas. Bond Beter Leefmilieu maakte een overzicht van het reeds uitgevoerde onderzoek en zet de voornaamste conclusies op een rijtje:

  • er is meer dan voldoende wetenschappelijke onderbouwing om te concluderen dat wonen of naar school gaan in de buurt van een drukke verkeerweg slecht is voor de gezondheid
  • door de hogere luchtvervuiling nabij drukke wegen is hier een hogere kans op levensduurverkorting, hart- en vaatziekten, longfunctiedaling en allerlei luchtwegklachten
  • de invloed op de gezondheid is het sterkst in de eerste 100 meter naast de verkeersas. Afhankelijk van de lokale situatie is de impact tot op enkele honderden meters of meer aantoonbaar
  • PM10 is geen goede indicator om de gezondheidsimpact correct in te schatten, aangezien de bijdrage van fijn stof gemeten als PM10 relatief beperkt is. Belangrijker voor de invloed op de gezondheid is het ultra fijn stof en de cocktail van vervuilende stoffen in uitlaatgassen.

Er is ondertussen een lijst van meer dan 30 internationale wetenschappelijke onderzoeken over de gezondheidsimpact van het wonen nabij een drukke verkeersweg (zie bijlage). Het gaat daarbij zowel om epidemologisch onderzoek, in-situ onderzoek als labo-onderzoek. Onderzoeken komen zowel uit Europa, Amerika als Japan. Ook de meetnetten voor luchtkwaliteit worden steeds beter uitgebouwd, waardoor de luchtkwaliteit steeds beter gemonitord kan worden.

Alle onderzoeken komen tot de conclusie dat door de hogere luchtvervuiling nabij drukke wegen, ook de impact op de gezondheid hier een stuk hoger ligt. Het gaat dan om allerlei luchtwegaandoeningen zoals bronchitis of verergering van astmaproblemen, verergering van hart en vaatziekten en een verhoogde kans op een kortere levensduur. Zo blijkt uit Europees onderzoek dat de levensverwachting van een Europeaan gemiddeld met 8 maanden wordt ingekort door luchtvervuiling. Voor mensen die nabij een drukke snelweg wonen kan de levensduurverkorting oplopen tot 2,5 jaar. Op basis van deze onderzoeken stelde de Nederlandse gezondheidsraad dat ook woningen aanzien moeten worden als kwetsbare functies nabij een snelweg, daar waar voorheen enkel ziekenhuizen en scholen als kwetsbare functies werden aanzien.

Waar de wetenschappers het niet over eens zijn, is hoever de invloed van een drukke verkeersas juist aantoonbaar is. Vast staat wel dat de invloed het grootste is binnen de eerste 100 meter vanaf de weg. Vanaf dan neemt de impact gevoelig af. Veel hangt af van de plaatselijke factoren, zoals de verkeersintensiteit, de juiste samenstelling van het verkeer, weersfactoren,… Afhankelijk van die factoren kan de invloed zich uitstrekken tot op enkele honderden meters of meer.

Waar de wetenschappers het dan weer wel over eens zijn, is dat de huidige normen voor PM10 vanuit gezondheidsoogpunt geen goede indicator is. PM10 staat voor Particulate Matter met een diameter van minder dan 10 micrometer. Dit is de grovere fractie van het fijn stof. De bijdrage van het wegverkeer aan deze grovere fractie is echter relatief beperkt en er wordt dan ook relatief weinig PM10 gemeten naast drukke verkeersassen. Belangrijker is de bijdrage van ultrafijn stof of PM2,5, wat vooral een gevolg is van uitlaatgassen. Maar nog belangrijker is de cocktail van vervuilende stoffen in uitlaatgassen, nl. de combinatie van elementair koolstof, roet, stikstofdioxide, benzeen en ultrafijne deeltjes. In de toekomst zou daarom nagedacht moeten worden over andere normen en moeten meer metingen worden uitgevoerd naar andere vervuilende stoffen.

Overzicht van gezondheidsonderzoek naar wonen nabij drukke wegen:

  1. Beckerman B, Jerrett M, Brook JR, Verma DK, Arain M, Finkelstein MM. Correlation of nitrogen dioxide with other traffic pollutants near a major expressway. Atmospheric Environment 2008; 42: 275-290.
  1. British Columbia Ministry of Environment. Develop with care. Environmetal guidelines for urban and rural land development in British Columbia. Section 2: Community  planning. http://www.env.gov.bc.ca/wld/documents/bmp/devwithcare2006/DWC%202006%2….
  1. British Columbia Ministry of Environment. Environment best management practices for urban and rural land development in British Columbia: Air quality BMPs and supporting information. http://www.env.gov.bc.ca/air/airquality/pdfs/aqbmps_feb16_06.pdf.
  1. Brunekreef B, Janssen NAH, de Hartog J, Harssema H, Knape M, van Vliet P. Air Pollution from truck traffic and Lung Function in Children Living near Motorways. Epidemiology, 1997; 8: 298-303.
  1. Brunekreef B, Long-term exposure to traffic pollution increases mortality, Science for Environment Policy, 13 may 2008
  1. Ciccone G, Forestiere F, Agabiti N, Buggeri A, Bisanti L, Chellini E, Corbo G, Dell’Orco V, Dal masso P, lante TF, Galassi C, Piffer S, Tenzoni E, Rusconi F, Sestini P, Viegi G. Road traffic and adverse respiratory effects in children. SIDRIA Collaborative Group. Occup Environ Med; 1998; 55(11):771-8.
  1. Duhme H, Weiland SK, Keil U, Kraemer B, Schmid M, Stender M, Chambless L. The association between aelf-reported symptoms of asthma and allergic rhinitis and selfreported traffic density on street of residence in adolescents.  Epidemiology, 1996; 7(6): 578-582
  1. Edwards J, Walters S, Griffiths RK. Hospital admissions for asthma in preschool children: relationship to major roads in Birmingham, United Kingdom. Arch Environ Health, 1994; 49(4):223-7.
  1. Elshout van den J. Validation of the HEAVEN DSS dispersion model. DCMR. http://heaven.rec.org.
  2. English P, Neutra R, Scalf R, Sullivan M, Waller L, Zhu L. Examining associations between childhood asthma and traffic flow using a geographic information system. Environ Health Perspect, 1999; 107:761–767.
  3. Fischer PH, Hoek G, van Reeuwijk H, Briggs DJ, Lebret E, van Wijnen J e.a. Traffic-related differences in outdoor and indoor concentrations of particles and volatile organic compounds in Amsterdam. Atmospheric Environment 2000; 34: 3713-3722.
  1. Fischer PH, Hoek G, van Reeuwijk H, Briggs DJ, Lebret E, van Wijnen JH, Kingham S, Elliott PE. Traffic-related differences in outdoor and indoor concentrations of particles and volatile organic compounds in Amsterdam. Atmos Environ 2000; 34: . 3713-3722
  2. Fischer, P., J. P. Wesseling, et al. (2007). Invloed van de afstand tot een drukke verkeersweg op de luchtkwaliteit en gezondheid: een quick scan. Bitlhoven, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
  3. Gauderman W, Vora H, McConnell R, Berhane K, Gilliland F, Thomas D, Lurmann F, Avol E, Kunzli N, Jerrett M. Effect of exposure to traffic on lung development from 10 to 18 years of age: a cohort study. The Lancet, 2007; 369(9561): 571-577
  4. Gehring U, Hienrich J, Krämer U, Grote V, Hochadel M, Kraft M, Rauchfuss K, Eberwein HG, Wichmann HE. Long-term exposure to ambient air pollution and cardiopulmonary mortality in women. Epidemiology, 2006; 17(5): 545-51.
  1. Gerlofs-Nijland ME, Dormans JA, Bloemen HJ, Leseman DL, John A, Boere F e.a. Toxicity of coarse and fine particulate matter from sites with contrasting traffic profiles. Inhal Toxicol 2007; 19(13): 1055-1069.
  2. Gezondheidsraad. Advies aan de minister over Gevoelige Bestemmingen luchtkwaliteit. Publikatienummer 2008/09, 24 april 2008
  3. Hartog de JJ, van Vliet PHN, Brunekreef B, Knape MC, Janssen NAH, Harssema H. 
  4. Samenhang tussen luchtverontreiniging door verkeer, vermindering van longfunctie en luchtwegsymptomen bij kinderen. Ned Tijdschr Geneeskd, 1997; 141: 1814-1818.
  5. Hirsch T, Weiland SK, von Mutius E, Safeca AF, Grafe H, Scaplovics E, Duhme H, Keil U, Leupold W. Inner city air pollution and respiratory health and atopy in children. Eur Respir J; 1999; 14(3):669-77.
  6. Hitchins J, Morawska L, Wolff R, Gilbert D. Concentrations of submicrometre particles from vehicle emissions near a major road. Atmospheric Environment 2000; 34: 51-59.
  1. Hoek G; Brunekreef B, Goldbohm S; Fischer P; van den Brandt PA. Associations between mortality and indicators of traffic-related air pollution in the Netherlands: a cohort study. Lancet, 2002; 360:1203-1209.
  1. Hoffmann B, Moebus S, Stang A, Beck EM, Dragano N, Möhlenkamp S, Schmermund A, Memmesheimer M, Mann K, Erbel R, Jöckel KH on behalf of the Heinz Nixdorf RECALL Study Investigative Group. Residence close to high traffic and prevalence of coronary heart disease. Europ Heart J, 2006; 27(22): 2696-2702; doi:10.1093/eurheartj/ehl278
  1. Hoffmann B, Moebus S, Möhlenkamp S, Stang A, Lehmann N, Dragano N, Schmermund A, Memmesheimer M, Mann K, Erbel R, Jöckel KH, for the Heinz Nixdorf Recall Study Investigative Group. Residential Exposure to Traffic Is Associated With Coronary Atherosclerosis. Circulation, 2007; 116: 489-496.
  1. Janssen NAH, van Vliet PHN, Aarts F., Harssema H., Brunekreef B. Assessment of exposure to traffic related air pollution of children attending schools near motorways. Atmos Environ, 2001; 35: 3875-3884.
  1. Janssen NAH, Brunekreef B, Hoek G, Keuken MP. Verkeersgerelateerde luchtverontreiniging en gezondheid. – een kennisoverzicht. Institute for Risk Assessment Siences, Universiteit Utrecht, 2002.
  1. Janssen NAH, Brunekreef B, van Vliet P, Aarts F, Melliefste K, Harssema H, Fischer P. The relationship between Air Pollution from Heavy Traffic and Allergic Sensitization, Bronchial Hyperresponsiveness, and respiratory Symptoms in Dutch Schoolchildren. Environ Health Perspect, 2003; 111: 1512-1518.
  1. Ketzel M, Omstedt G, Johansson C, Düring I, Pohjola M, Oettl D e.a. Estimation and validation of PM2.5/PM10 exhaust and non-exhaust emission factors for practical street pollution modelling. Atmospheric Environment 2007; 41: 9370-9385.
  1. Kim JJ, Smorodinsky S, Lipsett M, Singer BC, Hodgson AT, Ostro B. Traffic-related Air Pollution Near Busy Roads: The East Bay Children's Respiratory Health Study. Am J Respir Crit Care Med, 2004; 170(5): 520-526.
  1. Lin S, Munsie JP, Hwang SA, Fitzgerald E, Cayo MR. Childhood asthma hospitalization and residential exposure to state route traffic. Environ Res, 2002; 88 (2): 73-81.
  1. Metz D. Een minimale afstand tot de weg voor nieuwe gevoelige bestemmingen. Verkenning van de effecten op de luchtkwaliteit. Den Haag: GezondVerkeer; 2007.
  1. Oosterlee A, Drijver M, Lebret E, Brunekreef B. Chronic respiratory symptoms in children and adults living along streets with high traffic density. Occup Environ Med; 1996; 53: 241-247.
  1. Rijkswaterstaat.http://www.rijkswaterstaat.nl/rws/dww/home/html/menu5/luchtkwaliteit/do…
  1. Roemer WH, van Wijnen JH. Daily mortality and air pollution along busy streets in Amsterdam, 1987-1998. Epidemiology 2001; 12(6): 649-653.
  1. Roemer WH, van Wijnen JH. Differences among black smoke, PM(10), and PM(1.0) levels at Urban Measurement Sites. Environ Health Perspect 2001; 109(2): 151-154.
  1. Roemer WH, van Wijnen JH. Pollution and daily mortality in Amsterdam. Epidemiology 2002; 13(4): 491.
  1. Roorda-Knape M, Janssen NAH, de Hartog JJ, van Vliet PHN, Harssema H, Brunekreef B. Air pollution from traffic in city districts near major motorways. Atmos Environ 1998; 32: 1921-1930.
  1. Shima M, Nitta Y, Adachi M. Traffic-related air pollution and respiratory symptoms in children living along trunk roads in Chiba Prefecture, Japan. J Epidemiol, 2003;13(2):108–119
  1. Venn AJ, Lewis SA, Cooper M, Hubbard R, Britton J. Living near a main road and the risk of wheezing illness in children. Am J Respir Crit Care Med, 2001; 164(12): 2177–2180.
  1. Vliet van, P, Knape M, de Hartog J, Janssen N, Harssema H, Brunekreef B. Motor Vehicle Exhaust and Chronic Respiratory Symptoms in Children Living near Freeways. EnvironRes, 1997; 74: 122-132.
  1. Weijers E, Kos G, van Wijnen JH, de Groot G. Meten van ultrafijn stof langs snelwegen. Arena 2004; jaargang 10: 98-101.
  1. Weijers E, Khlystov AY, Kos GPA, Erisman JW. Variability of particulate matter concentrations along roads and motorways determined by a moving measurement unit. Atmospheric Environment 2004; 38: 2993-3002.
  1. Weiland SK, Mundt KA, Rückmann A, Keil U. Self-reported wheezing and allergic rhinitis in children and traffic density on street of residence. Ann Epidemiol, 1994; 4(3):243-7.
  1. Wesseling JP, Hollander K, Teeuwisse S, Keuken MP, Spoelstra H, Gense R, van de Burgwal E, Hermans LThM, Voerman JWT, Kummu PJ, van den Elshout JHH. Onderzoek naar effecten van de 80 km/u maatregel voor de A13 op de luchtkwaliteit in Overschie. TNO rapport 2003/258, 2003.
  1. World Health Organisation (2005). Health effects of transport-related air pollution. WHO Regional office for Europe, Copenhagen, Denmark
Luchtkwaliteit