(c) Wim Dirckx

Red de paling, de mascotte van onze levende beken

(c) Wim Dirckx

De paling is de perfecte graadmeter voor gezonde beken en kronkelende rivieren. Als de paling moeite heeft om zich vrij te bewegen doorheen Vlaanderen, dan is er iets grondig mis met het beheer van onze waterlopen en met ons waterbeleid. 

Dat het niet goed gaat met de Vlaamse paling is een understatement. De unieke vis wordt door de internationale unie voor natuurbescherming (IUCN) bestempeld als ‘kritisch bedreigd’. Een dramatische 90% van het bestand is inmiddels verdwenen. De paling wordt, aldus het INBO, nog te vaak verhinderd om vrij te migreren en wordt daarbij ook vaak gedood door turbines en pompen. Daarnaast heeft hij onvoldoende geschikt opgroeihabitat in de vorm van natuurlijke oevers. En alsof dat allemaal nog niet erg genoeg is, wordt zijn voortplantingsvermogen ook nog eens gefnuikt door de vele toxische stoffen die in het spierweefsel opstapelen én belandt de vis nog vaak op het bord. Natuurpunt ijvert al lang voor een betere bescherming van dit enigmatische dier. 

Versnelling hoger

Hoog tijd dus voor onze beleidsmakers om een versnelling hoger te schakelen inzake kwaliteitsvolle waterlopen met een zo natuurlijk mogelijke afvoerdynamiek, een verdere verbetering van de waterkwaliteit en een aangepaste soortbescherming. 

En als we het daarover hebben, komen de voorliggende Vlaamse stroomgebiedbeheerplannen in het vizier. Met deze strategische plannen, die momenteel in openbaar onderzoek zijn, geeft een lidstaat invulling aan de Europese Kaderrichtlijn water. 

Het doel is propere waterlopen in 2027. Een ambitie waar Vlaanderen al 21 jaar lang aan werkt. Het zal zaak zijn om de papieren intenties te vertalen naar concrete, gebiedsgerichte ingrepen waarbij de recent gelanceerde Blue Deal als ruggengraat wordt gebruikt. Die stelt dat ‘werken met natuur’ niet alleen effect heeft op waterkwaliteit en -kwantiteit, maar ook heel wat bijkomende voordelen biedt. 

De voorliggende plannen zouden doordrongen moeten zijn van een watervisie die niet enkel focust op de waterkwaliteit in de waterlopen zelf, maar ook aandacht heeft voor waterinfiltratie in de bovenlopen, groenblauwe verbindingen, ruimte voor natuurlijke, meanderende waterlopen en inzet op win-win's met aanpak van droogte, wateroverlast en natuurbescherming.

Natuur als rode draad in stroomgebiedbeheerplannen

Het snel veranderend klimaat en de droogteperiodes die elkaar in ijltempo opvolgen, nopen Vlaanderen tot een drastische versnelling in het beschermen van de sponswerking en het ecologische leven in waterlopen. De verdroging in veruit de meeste natuurgebieden en kwetsbare waterlopen is structureel. Om dit tegen te gaan kan het instellen van e-flows (environmental-flows) soelaas bieden. Door minimumpeilen en -debieten toe te wijzen aan al onze natuurlijke waterlopen voorkomen we dat het waterleven de nekslag krijgt tijdens periodes van droogte. De paling is maar één van de vele paraplusoorten die hier enorm van kan profiteren. 

Tot slot kan nog resultaat geboekt worden door de oprichting van een Groen Infrastructuurfonds. Investeringen in blauwgroene infrastructuur - denk aan brede natuurlijke oevers, open waterlopen en groene verbindingen - zouden specifiek gericht moeten zijn op projecten die voordelen creëren voor waterkwaliteit én waterkwantiteit. Door de combinatie van deze ingrepen, samen met striktere vangstafspraken, kunnen we ervoor zorgen dat de paling 1000 kilometers hier vandaan, in de Sargassozee, met een gerust gemoed aan zijn of haar nageslacht kan werken.  

Momenteel loopt een openbaar onderzoek. Tijd dus om ook als burger je stem te laten horen. Samen met vele partners en experts hebben we een bezwaarschrift opgesteld. Doel? De stroomgebiedbeheerplannen een pak ambitieuzer maken. 

Ja, ik geef mijn stem voor proper water

Waterkwaliteit Natuurpunt Water voor later

Meer over Waterkwaliteit