Beleidsmakers en alle maatschappelijke stakeholders moeten de urgentie van wetgeving zoals de Europese natuurherstelwet erkennen en deel uitmaken van de oplossing. Natuurherstel levert enorme winsten op.
Soms duiken lichtpuntjes op. Dat de Europese Commissie werkt aan een natuurherstelwet, de eerste belangrijke EU-wetgeving voor biodiversiteit sinds de Habitatrichtlijn van 1992, is er zo eentje. Voor de natuur is het een Europees Parijs-moment, naar het klimaatverdrag dat in 2015 in die stad is gesloten. Midden juli stemt het Europees Parlement over het voorstel.
De situatie is acuut. Wij verliezen natuur in een ongekend tempo. Wereldwijd worden 1 miljoen soorten met uitsterven bedreigd. Europa vormt hierop geen uitzondering: 81 procent van de beschermde habitats en 63 procent van de soorten in de Europese Unie staan er erg slecht voor. In Vlaanderen hetzelfde verhaal: 28 procent van de plant- en diersoorten is bedreigd, en maar liefst 39 van de 44 Europees beschermde natuurtypes in Vlaanderen doen het slecht. We moeten actief investeren in grootschalig herstel, ook buiten de huidige natuurgebieden die vaak te klein en versnipperd zijn.
De natuurherstelwet bevat sterke elementen om het tij te keren. Zo moet het voorstel van de Commissie tegen 2030 minstens 20 procent van de land- en zeegebieden van de EU bestrijken. De wet schept op allerlei andere manieren ruimte voor natuur. Stedelijke vergroening moet garanderen dat steden in de zomers koeler blijven. Meer rivieren moeten opnieuw vrij kunnen meanderen en overstromen, ook om ons te beschermen tegen overstromingen. Er komen doelen voor bijen en andere bestuivers, akker- en weidevogels, koolstofrijke landbouwbodems en meer natuurlijk beheerde bossen. Ecosystemen met het grootste potentieel voor het opslaan van koolstof (denk aan veengebieden) en het verminderen van de gevolgen van overstromingen en andere klimaateffecten krijgen extra aandacht.
Natuurlijk kapitaal
De natuurherstelwet krijgt eindelijk wat verdiende aandacht. Haar invloed kan ver reiken en het gaat echt om transitiebeleid. Het is daarom belangrijk dat we als België een ambitieus standpunt innemen, de wet doordacht uitrollen, en zo de kansen die zij de economische sectoren biedt volop benutten. De natuur biedt tal van grondstoffen en diensten waarvan onze samenleving afhankelijk is. Denk maar aan het belang van een gezonde bodem, proper en voldoende water en een rijke biodiversiteit voor de landbouwsector.
Een gezonde economie hangt af van natuurlijk kapitaal. Het Wereld Economisch Forum (WEF) becijferde dat de helft van het mondiale bruto binnenlands product min of meer van de natuur afhankelijk is.
Precies doordat de natuurherstelwet zal gelden voor de volledige Europese Unie, worden lidstaten verplicht op een eerlijke en verantwoordelijke manier bij te dragen aan de doelen. Daardoor ontstaat een gelijk speelveld waarin alle landen gelijkwaardig bijdragen en wordt voldoende flexibiliteit verzekerd.
Investeren in grootschalig natuurherstel is ontegensprekelijk sociaaleconomisch zinvol, want de baten van herstel zijn vele malen hoger dan de kosten. Natuurherstel levert op: in jobs, maar ook in harde valuta. De Europese Commissie becijferde dat elke euro die in natuurherstel wordt geïnvesteerd 8 tot 38 euro aan economische waarde opbrengt. Een opmerkelijke bevinding. Dat komt door ecosysteemdiensten die een onschatbare rol spelen bij de ondersteuning van voedselzekerheid, klimaatadaptatie en -mitigatie, en de positieve impact op de menselijke gezondheid.
Gezondheid
Ook voor dat laatste kan de natuurherstelwet enorme winsten opleveren. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) draagt een slechte milieukwaliteit bij aan een op de acht sterfgevallen. Dat zijn jaarlijks 630.000 doden in de EU. En eind vorig jaar pakte het adviesbureau Sweco uit met een studie rond de impact van groen op onze gezondheid. Conclusie: elke hectare extra groen betekent gemiddeld ruim acht zorgbehoevende bewoners minder.
Ook voor onze fysieke en mentale gezondheid zijn er baten. Marktonderzoek van Ivox in de zomer van 2022 bij 1.000 Vlamingen was helder: 68 procent heeft de natuur nodig om te ontstressen. Investeren in natuurherstel is geen kostenpost, maar creëert een enorme meerwaarde.
Met 206 andere organisaties roepen we in een gezamenlijke verklaring de EU-lidstaten, het Europees Parlement en de Europese Commissie op om in 2023 werk te maken van deze sterke natuurherstelwet. We moeten nu handelen om de klimaat- en biodiversiteitscrisis een halt toe te roepen. Nog langer talmen of het ambitieniveau van deze wet afzwakken, zal het aanpakken van de gevolgen alleen moeilijker en duurder maken.
Het voorstel voor een natuurherstelwet biedt een uitgelezen kans om eindelijk af te stappen van een voortdurende achteruitgang en voluit voor herstel te gaan. Niet alleen van natuur, maar ook van onze eigen gezondheid, onze leefomgeving en onze economie. Het is een van de beste investeringen die onze maatschappij kan doen.
Deze opinie in geschreven door Natuurpunt, WWF, Greenpeace, Bos+, Vogelbescherming Vlaanderen en Bond Beter Leefmilieu, en verscheen op 11 april 2023 in De Tijd.
