Foto Markus Spiske

Europa plaveit de weg voor schonere en veiligere vrachtwagens

Foto Markus Spiske

De Europese Commissie heeft voor het eerst CO2-normen voor vrachtwagens voorgesteld. Voor personen- en bestelwagens bestaan die normen al langer. Het voorstel komt geen moment te vroeg, want zware vrachtwagens zijn nu al verantwoordelijk voor 22% van de Europese voertuigemissies. Toch zijn de normen volgens Bond Beter Leefmilieu niet ambitieus genoeg. Waarom niet? En wat zijn de alternatieven?

Vrachtwagens ontspringen niet langer de dans

Om voertuigfabrikanten te stimuleren schonere en efficiëntere voertuigen te produceren, hanteert de Europese Commissie uitstootnormen voor personen- en bestelwagens. Tegen 2021 moeten autobouwers de gemiddelde CO2-emissies van hun personen- en bestelwagens terugdringen naar respectievelijk 95 gram CO2/km en 147 gram CO2/km. Op die manier probeert de EU haar klimaatimpact te reduceren. Dat is nodig, want de transportsector is de grootste bron van broeikasgasemissies in Europa, en de enige sector waarvan de emissies blijven toenemen.

Voor vrachtwagens bestaat vandaag nog geen Europese verplichting om de uitstoot te beperken. Nochtans zijn zware vrachtwagens nu al goed voor 22% van de Europese voertuigemissies, terwijl ze minder dan 5% van het wegtransport uitmaken. Hun aandeel zal, zonder ingreep in het verkeer, met 14% stijgen tegen 2030. Voor het klimaat is het dus belangrijk dat Europa het voorbeeld van de Verenigde Staten, Canada, China, Japan en India volgt en normen voor vrachtwagens in het leven roept.

Eerste EU-normen in de maak: op naar schonere vrachtwagens

Daarom stelde de Europese Commissie op 16 mei voor het eerst CO2-normen voor vrachtwagens voor: minstens 15% minder uitstoot in 2025 (t.o.v. 2019) en minstens 30% minder in 2030. Dat laatste cijfer is indicatief. Als de technologische evolutie meezit, wordt de EU-norm mogelijk verhoogd in 2022. Als fabrikanten de norm niet halen, riskeren ze forse boetes.

Het voorstel van de Europese Commissie moet de komende maanden nog goedgekeurd worden door het Europees Parlement en de nationale regeringen, voor het van kracht wordt.

BBL’s standpunt: voorstel goede zaak, maar onvoldoende ambitieus

Bond Beter Leefmilieu juicht het feit dat Europa normering voor vrachtwagens implementeert, toe. Ambitieuze uitstootnormen zijn cruciaal om innovatie aan te moedigen en de ontwikkeling van emissievrije technologieën te versnellen op een manier die een ‘level playing field’ creëert voor alle spelers op de markt. Bovendien zorgen efficiëntere vrachtwagens voor een lagere CO2-uitstoot en minder brandstofkosten, verminderen ze onze afhankelijkheid van geïmporteerde olie en verhogen ze de competitiviteit van Europese vrachtwagenfabrikanten. Schonere vrachtwagens zijn dus goed voor de samenleving, het milieu én economische spelers.

Emissiereductiedoelstellingen onvoldoende ambitieus

Helaas komen de door Europa voorgestelde normen niet overeen met het ambitieniveau dat gevraagd wordt door grote bedrijven (zoals IKEA, Unilever, Carrefour en Nestlé), vrachtwagenbedrijven en een groep van EU-landen, waaronder vrachtwagenproducerende lidstaten zoals Frankrijk en Nederland. Om de Europese klimaatdoelstellingen te realiseren en de meest kosteneffectieve weg naar zuinigere vrachtwagens te bewandelen, is een CO2-reductie van 24% nodig tegen 2025, en een reductie van 35-45% tegen 2030. Het huidige Commissievoorstel betekent dat veel kosteneffectieve schone technologieën niet zullen worden aangepast aan nieuwe vrachtwagens, waardoor vrachtwagenchauffeurs en het klimaat grote kansen zullen mislopen.

Nood aan dwingende quota voor de productie van emissievrije vrachtwagens

Daarnaast vraagt Europa, net als voor personenwagens, geen dwingende quota voor de productie van emissievrije vrachtwagens (bv. elektrische vrachtwagens). Bond Beter Leefmilieu pleit voor een bindende minimumnorm voor het aandeel emissievrije vrachtwagens: 5-10% in 2025 en 20-30% in 2030. Dit om vrachtwagenproducenten een duidelijke stimulans te geven en de markt voor emissievrije vrachtwagens snel uit te bouwen. Dit helpt de lidstaten (waaronder België) om hun klimaatdoelstellingen te halen.

Achterpoortjes moeten weggewerkt worden

De Commissie stelt zogenoemde ‘superkredieten’ voor: een boekhoudtruc, gepromoot door de lobby van de vrachtwagenbouwers, die de doeltreffendheid van de norm ondermijnt. In het voorstel van de Commissie zullen elektrische vrachtwagens die vóór 2025 verkocht worden, dubbel worden geteld, waardoor deze credits geaccumuleerd kunnen worden voor de 2025-doelstelling. In de praktijk zal dit de ambitie van de 2025-doelstelling met bijna een vijfde verminderen. We pleiten ervoor de superkredieten uit het voorstel te verwijderen en in de plaats daarvan verplichte quota voor de verkoop van emissievrije vrachtwagens op te leggen.

Ook belangrijk voor ons land

België tekende de oproep van de ambitieuze lidstaten niet. Nochtans zijn zuinige vrachtwagens ook voor ons land belangrijk als we onze internationale klimaatengagementen willen waarmaken. Vrachtvervoer is namelijk verantwoordelijk voor ongeveer 40% van de Vlaamse transportemissies.

Aandacht voor veiligere trucks

Om de uitstoot van vrachtwagens te verminderen, eist de Europese Commissie dat vrachtwagens ook meer aerodynamisch worden. Afgeronde vormen verhogen bovendien de zichtbaarheid voor chauffeurs en de veiligheid voor zwakke weggebruikers zoals voetgangers en fietsers. Met de nieuwe ‘architectuur’ van de vrachtwagens zal ook de dode hoek, verantwoordelijk voor vele dodelijke ongevallen, verdwijnen. Toch waarschuwt de Europese organisatie Transport & Environment dat het plan van de Commissie om de ontwikkeling van de veiligheidsnormen uit te besteden aan het VN-orgaan UNECE (gedomineerd door autofabrikanten), het risico inhoudt dat de norm betekenisloos wordt.

Luchtkwaliteit

Meer over Luchtkwaliteit