Op 8 oktober stelt Bond Beter Leefmilieu het boek 'Vlaanderen in de knoop – Een uitweg uit de ruimtelijke wanorde' voor in het Vlaams parlement. De ruimtelijke wanorde in Vlaanderen roept om een maatschappelijk debat. ‘Onze schaarse open ruimte wordt ingepalmd door verkavelingen, bedrijventerreinen, uitbreiding van havens, nieuwe autowegen, shoppingcentra, kantorencomplexen,… Jaarlijks wordt meer dan 2600 ha open ruimte ingepalmd door nieuwe bebouwing, wat overeenkomt met 5000 voetbalvelden. Dat gebeurt bovendien op een zeer onoordeelkundige manier. Het beleid werkt de ruimtelijke wanorde in de hand,’ zegt Erik Grietens.
Ruimtelijke ordening lijkt een ver van mijn bed show, maar dit boek toont aan dat de gevolgen van een slechte ruimtelijke ordening zeer dicht bij huis komen. Daarbij denken we aan de actuele fijnstofproblematiek of de vele files. Bovendien slaagt Erik Grietens er in om deze complexe problematiek helder en begrijpelijk te beschrijven. Maar niet enkel de wantoestanden komen aan bod. In Vlaanderen zijn er immers ook veel goede voorbeelden te vinden. Ook die projecten krijgen de nodige aandacht in het boek.
Gevolgen
Vlaanderen in de knoop toont aan dat we voor het rommelige gebruik van onze ruimte een hoge tol betalen. Onze slechte ruimtelijke ordening ligt mee aan de basis van de achteruitgang van natuur, de toename van verkeersstromen, verkeersonveiligheid, overstromingen, problemen met lucht- en waterkwaliteit en toenemende geluidsoverlast.
Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen
Met de goedkeuring van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen eind jaren negentig werd een trendbreuk aangekondigd. Die is er niet gekomen. Bovendien liggen er nog een hele reeks plannen op tafel voor nieuwe shoppingcentra, autogerichte bedrijvenzones of nieuwe verkavelingen in het buitengebied. Een van de slechte plannen is de keuze voor een nieuw containerdok in de haven van Antwerpen. Het daarbij horende verkeer, zal zorgen voor nog langere files rond Antwerpen, zelfs indien een nieuwe Oosterweelverbinding wordt aangelegd.
Goede voorbeelden
Gelukkig zijn er heel wat voorbeelden die aantonen dat het ook anders kan. Ook in het kleine en dichtbevolkte Vlaanderen is het mogelijk om te investeren in bruisende steden en een welvarende economie, zonder dat dit ten koste gaat van de nog resterende natuur, het landschap of de leefbaarheid. Gent bijvoorbeeld toont aan dat ook in verwaarloosde stadswijken inbreidingsprojecten mogelijk zijn. Na jarenlang plannen zet de stad Gent belangrijke stappen om van het terrein tussen de Gasmeterlaan en de Opgeëistenlaan een nieuw stadsdeel te maken. De oude industrie zal plaats maken voor lage-energiewoningen, passiefhuizen en groen. Om nog meer van zulke projecten te realiseren moet het ruimtelijke ordeningsbeleid in Vlaanderen een tandje bijsteken. In dit boek worden daartoe verschillende beleidsvoorstellen gelanceerd voor de nieuwe Vlaamse regering.
Beleidsvoorstellen
Eerst en vooral moet het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) worden uitgevoerd. Het RSV kiest voor een open en stedelijk Vlaanderen, waarbij het wonen in stads- en dorpskernen wordt versterkt, economische activiteiten worden gebundeld en open ruimte wordt bewaard voor natuur, bos en landbouw. De doelstellingen van dit langetermijnplan blijven bijzonder actueel in het kleine en versnipperde Vlaanderen. Er is echter nog een lange weg te gaan om deze doelstellingen ook op het terrein uit te voeren. Op vlak van het aanplanten van stadsbossen bijvoorbeeld staan we nog nergens. Ook op andere vlakken is een inhaalbeweging nodig.
In het kleine en dichtbevolkte Vlaanderen moet volop gekozen worden voor zuinig ruimtegebruik, voor inbreiding in plaats van uitbreiding. Er zijn nog zeer veel bouwmogelijkheden beschikbaar in stads- en dorpskernen en ook op bedrijventerreinen blijft heel wat ruimte ongebruikt. De overheid moet bij voorrang deze ruimte aansnijden voor nieuwe ontwikkelingen, om zo schaarse open ruimte te sparen en verkeersstromen in de hand te houden.
Nieuw Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen
Ondertussen wordt gewerkt aan de voorbereiding van een nieuw Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, dit om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen zoals de vergrijzing, de mondialisering van de economie of de klimaatverandering. Het nieuwe Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen zal hier duurzame ruimtelijke strategieën tegenover moeten stellen. Dit nieuwe RSV kan best worden voorbereid door het parlement, de regering heeft immers haar handen al vol met de uitvoering van het bestaande structuurplan. Een structuurplan is bovendien een plan dat langer dan één regeerperiode moet meegaan. Alleen al daarom hoort dit beter thuis in het parlement. Bovendien kan het parlement met de organisatie van hoorzittingen en het horen van deskundigen, een breed maatschappelijk debat opzetten over het toekomstig ruimtegebruik in Vlaanderen. Zo kan een breder maatschappelijk en politiek draagvlak ontstaan voor een duurzaam ruimtelijk beleid in deze kleine en dichtbevolkte regio. Want nergens is de nood aan een weldoordachte ruimtelijke ordening zo groot als hier.
‘Vlaanderen in de knoop – Een uitweg uit de ruimtelijke wanorde’
Bestel via: info [at] bblv.be (info[at]bblv[dot]be) (20 euro)
188 pagina's
ISBN: 978 90 5487 612 0