De Vlaamse Overheid reageerde kordaat, maar ruimschoots te laat. - © Sergio Souza

Winter is coming voor 3M

De Vlaamse Overheid reageerde kordaat, maar ruimschoots te laat. - © Sergio Souza

De afgelopen weken bulkten van het PFAS-nieuws: vervuiler 3M moet zijn PFAS-productie stoppen, de onderzoekscommissie raast door, minister Demir wijst 3M aanhoudend op z’n verantwoordelijkheid en dan zijn er nog de schrikbarende bloedresultaten van de bewoners rond Zwijndrecht. Wat brengt de winter? En wat zou er nog moeten gebeuren volgens Bond Beter Leefmilieu? Een vooruitblik.

Winter is coming voor 3M. Sinds vorige week is de fabriek deels toe. De productielijnen waar PFAS vrijkomt, werden tijdelijk stilgelegd. Het bedrijf kon niet antwoorden op vragen van de omgevingsinspectie en het agentschap Zorg en Gezondheid over de uitstoot van de fabriek. Dit is een sterk signaal vanuit de Vlaamse Overheid. We schreven het eerder al: alleen PFAS-productie stopzetten zal zorgen voor een sterke daling van blootstelling. Sinds 2002 is de PFOS-productie al gestopt (er komt dus geen nieuwe PFOS meer in onze leefomgeving terecht), maar 3M produceert nog wel een 20-tal andere PFAS. 

Vlaamse overheid gaat niet vrijuit

Toch mag de Vlaamse Overheid haar eigen verantwoordelijkheid niet ontlopen: door 3M als schuldige aan te wijzen, leidt het de aandacht af van haar eigen fouten in het verleden. Ze verzuimde belangrijke informatie te delen met haar burgers. 3M nu stilleggen is dan wel een krachtig signaal, de omwonenden van de fabriek zijn er niet direct mee geholpen. 

Uit een groot bloedonderzoek, georganiseerd door het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, bleek dat 9 op 10 omwonenden te veel PFOS in het bloed hebben (van de 800 bloedstalen). Professor Jakob de Boer hield een pleidooi in De Afspraak om het bloedonderzoek uit te breiden, met succes: 70.000 Antwerpenen en bewoners van Zwijndrecht (in een straal van 5km rond 3M) zullen hun bloed kunnen laten analyseren. 



Minister van Welzijn Wouter Beke, besliste tegelijk om de “no-regret”maatregelen uit te breiden. Wat dat betekent? De straal waarbinnen kwetsbare personen best geen zelfgeteelde groenten eten, wordt uitgebreid tot 3 kilometer. Het kabinet stelde schamper “dat het resultaat van de bloedtest de ­omwonenden ook kan ‘motiveren om een gezonde ­levensstijl aan te nemen ter preventie van hart- en vaatziekten, ­diabetes en kanker te volgen’ – PFAS vormen daar een risicofactor. “ Nogal cynisch om zoiets te stellen nadat burgers jarenlang, zonder het te weten, vergiftigd werden door 3M, terwijl de overheid wegkeek.

De Vlaamse overheid moet eens diep in eigen boezem kijken. Ze wist al af van de problematiek sinds 2017, en liet het toch steeds verder komen.

3M deed er nog een schepje bovenop

3M ging in beroep tegen de tijdelijke stillegging. Meer nog, in een communiqué zegt Rebecca Teeters, vicepresident bij de 3M-groep, dat 3M al decennialang bloedwaarden onderzoekt bij hun eigen medewerkers en dat die tot 10 keer hoger liggen dan wat bij Zwijndrechtse bewoners gemeten is. Ze voegde er aan toe “dat haar werknemers daar niet ziek van worden.”

Tot op vandaag ontkent 3M het verband tussen PFOS-productie en gezondheidseffecten. Ze zullen dit allicht blijven doen totdat de rechter daar anders over beslist. Intussen loopt een gerechtelijk onderzoek en sloot de gemeente Zwijndrecht zich daar bij aan. Zal dat onderzoek leiden tot successen? Zal de vervuiler gedwongen worden om te betalen? 

Maar de Vlaamse overheid moet ook eens diep in eigen boezem kijken. Ze wist al af van de problematiek sinds 2017, en liet het toch steeds verder komen. Op het moment dat er geen uitweg meer mogelijk is naar 3M, bewoners en zichzelf toe, reageert ze kordaat, maar ruimschoots te laat. Laten we hopen dat de PFO-onderzoekscommissie de bevoegde beleidsmakers de pieren uit de neus haalt. Als milieubeweging zullen we daar nauw op toezien.

PFOS

Meer over PFOS