Elke week kleven klimaatactivisten zich in Berlijn vast aan het straatasfalt. Elders bekladden actievoerders kunstwerken van Picasso of Van Gogh. Dankzij deze acties wordt er opnieuw over de klimaatproblematiek gepraat. Maar de protesten kunnen zelden op applaus rekenen. Meer zelfs, termen als eco- en klimaatterrorisme worden in sommige middens vlot rondgestrooid. Nochtans, maatschappelijk engagement voor onder meer het klimaat en het leefmilieu verdient respect en waardering.
Massaal klimaatprotest is reeds enkele jaren aan het groeien. In het jaar voor corona bezetten klimaatstakende jongeren elke vrijdag met z'n duizenden de straten van onze grote steden. Enkele grote manifestaties op zondag brachten daarna tienduizenden mensen op straat in ons land. Het was spontaan, maakte veel los, maar vooral: het was goed georganiseerd, met een conglomeraat van grote actiegroepen die zich achter Youth for Climate schaarden.
De jongste tijd stijgt het aantal klimaatacties opnieuw, net als de ogenschijnlijke wildgroei aan organisaties, bewegingen, groepen en individuen die tegen het gebrek aan adequate klimaatactie strijden.
Hun acties hebben zin en zijn gericht op maatschappelijke verandering. Net als de arbeidersbeweging begin vorige eeuw opkwam voor sociale rechten, de ‘suffragettes’ voor vrouwenemancipatie en de burgerrechtenbeweging in de naoorlogse VS wou komaf maken met de segregatie van de zwarte bevolking, zo wil ook klimaatactie onze overheden ertoe aanzetten om veel sneller in te zetten op maatregelen die de uitstoot van broeikasgassen doet afnemen.
De overheid weet zich geen houding aan te nemen
De overheid weet zich geen houding aan te nemen ten aanzien van dergelijke fenomenen en schippert tussen tolereren en ontraden. Verbazing alom toen Bart Somers op 10 november in een brief lokale bestuurders stimuleerde om via de Lokale Integrale Veiligheidscel Radicalisme radicalisering inzake milieu en klimaat te voorkomen. Met een kanon op een mug schieten, heet zoiets.
Gelukkig wist hij zich snel te herpakken met een vervolgcommunicatie de dag nadien. Daarin erkende hij terecht dat mensen die zich inzetten voor maatschappelijke uitdagingen, concreet vorm en inhoud geven aan een positief burgerschap en ‘geen bedreiging voor onze democratie en onze samenleving, maar een versterking ervan’ zijn.
Omarmen die acties
De nieuwe vormen van maatschappelijk protest zetten ook positieve druk op organisaties als Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, WWF, Natuurpunt … spelers die reeds tientallen jaren de stem van honderdduizenden burgers vertolken en kanaliseren. Ook deze nieuwe stemmen moeten wij mee uitdragen.
Dirk Holemans, coördinator van Denktank Oikos, verwijst in dit verband naar de radicale-flank theorie. Deze stelt dat als een deel van een sociale beweging kiest voor meer radicale actievormen, dat niet noodzakelijk de hele beweging verzwakt. Het kan juist de positie van de gematigde meerderheid van de beweging versterken. Daarin speelt de publieke perceptie een belangrijke rol. Door de acties van de radicale flank lijken gematigde activisten ineens aanvaardbaarder, zij zijn dan het redelijke alternatief.
Belangrijk is wel dat die radicale en gematigde flank dezelfde doelen voor oog houden en elkaar niet als tegenstander beginnen zien. Geweld waarbij de veiligheid en integriteit van mensen op de helling komt te staan, is uiteraard uit den boze.
De echte strijd is niet degene tegen vormen van maatschappelijk verzet, maar tegen de verdere degradatie van ons wereldwijde klimaatsysteem. Een overheid die de klimaatdoelstellingen niet haalt zonder geldige reden, staat niet in een positie om maatschappelijk geëngageerde burgers te veroordelen. Meer zelfs, deze burgers kunnen hun beste bondgenoten worden. VN-topman Guterres zette wat dat betreft de echte uitdaging nog eens in de verf tijdens de 27ste VN-klimaatconferentie: 'The world is in a race against time. We cannot afford slow movers, fake movers or any form of greenwashing'.
