Dit maakt deel uit van het project Life4BelgianClimate, dat financiering heeft ontvangen van het LIFE Programme van de Europese Unie.
De inhoud geeft alleen de mening van de makers weer; CINEA is niet verantwoordelijk voor het gebruik van de gepubliceerde informatie.

 

De luchtvaartsector is toe aan een transformatieplan. © Andres Dallimonti

Ook luchtvaartsector moet landen op klimaatneutraliteit

De luchtvaartsector is toe aan een transformatieplan. © Andres Dallimonti

Het Fit for 55-pakket van de Europese Commissie biedt kansen om de toenemende emissies van de luchtvaartsector aan te pakken. De luchtvaartsector geniet al jaren van privileges: er is geen belasting op kerosine,  het huidige emissiehandelssysteem (ETS) is te zwak en de sector is niet onderworpen aan een klimaatplan die naam waardig. Nu is het tijd dat de luchtvaartsector haar verantwoordelijkheid neemt en aan de Europese en Belgische overheden om sturing te geven.

Luchtvaartemissies vliegen foute kant uit

Zonder extra maatregelen zullen de CO2-emissies volgens ramingen van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie tegen 2050 verdubbelen of zelfs verdrievoudigen ten opzichte van 2015. Bovendien is de luchtvaart verantwoordelijk voor een aanzienlijke NOx-uitstoot en draagt ze bij tot plaatselijke overlast en gezondheidsproblemen. 

In tegenstelling tot de andere industriële sectoren is de luchtvaart er - vóór de covid-periode - niet in geslaagd haar impact op het milieu te verminderen. Het is ook de enige sector binnen het emissiehandelssysteem (ETS) waar de emissies zijn blijven toenemen (met ongeveer 26% in de afgelopen jaren).

bron T& E

Minder vliegen zou de primaire focus moeten zijn om de negatieve impact van de luchtvaart op het klimaat te verminderen.

Alternatieve brandstoffen en technologie zijn niet de heilige graal

Terwijl de meeste korte afstandsvluchten kunnen vervangen worden door hogesnelheidstreinen, bestaat er voor langeafstandsvluchten vaak geen alternatief. Daarom is inzetten op de ontwikkeling van schone brandstoffen voor de luchtvaart belangrijk. Belangrijke voorwaarde: dit moet gepaard gaan met strenge duurzaamheidscriteria voor deze brandstoffen. Biobrandstoffen uit voedsel zijn in elk geval uit den boze.

De laatste jaren adverteren luchtvaartmaatschappijen met de boodschap dat technologische innovatie zal leiden tot een duurzame toekomst voor de luchtvaartindustrie. Met name "duurzame" vliegtuigbrandstoffen (SAF) zijn volgens hen de sleutel zijn om de klimaatverandering aan te pakken. 

Daar zijn kanttekeningen bij te plaatsen: een te sterke focus op de ontwikkeling van SAFs leidt de aandacht af van het feit dat een vermindering van het huidige aantal vluchten absoluut noodzakelijk is. Net het omgekeerde dus van de huidige groeiprognoses van de luchtvaartsector op lange termijn. 

Luchtvaartmaatschappijen moeten hun verantwoordelijkheid nemen en hun bedrijfsmodel toekomstbestendig maken. Minder vliegen zou de primaire focus moeten zijn om de negatieve impact van de luchtvaart op het klimaat te verminderen.

Weg met de privileges voor luchtvaart

In tegenstelling tot andere vervoerswijzen zoals het spoor- en wegvervoer, geniet het luchtvervoer belastingvrijstellingen (onder meer de vrijstelling van kerosinebelasting). Bovendien bestrijkt het huidige ETS slechts een ontoereikend deel van de vluchten en geniet de luchtvaartsector van een pak gratis emissierechten. 

Bovendien geniet de luchtvaartsector van een pak staatssteun (waaronder ook de verlieslatende regionale luchthavens), lowcost-luchtvaartmaatschappijen en infrastructuur die luchthavens met naburige steden verbindt. De exponentiële ontwikkeling van de sector en zijn belastingvrijstelling draagt onevenredig bij  tot klimaat- en milieuverstoringen en is niet meer houdbaar.

Overheden kunnen deze concurrentievervalsing beëindigen door een eerlijke taxatie van de luchtvaartsector in te voeren. De inkomsten van deze taksen kunnen worden geïnvesteerd in comfortabele, stipte en betaalbare internationale hogesnelheidstreinen en nachttreinen. 

Tijd voor een transformatieplan

De hele sector is toe aan een richtinggevend transformatieplan, in overleg met alle stakeholders en na een breed maatschappelijk debat. 

Want per slot van rekening is dit ook een vraagstuk van sociale rechtvaardigheid. Slechts 1 procent van de burgers behoort tot het groepje van frequente vliegers en dat groepje is verantwoordelijk voor meer dan de helft van de CO2-uitstoot. De kost van de impact van die CO2 wordt helaas wél door iedereen gedragen. 

Op 29 november organiseren Bond Beter Leefmilieu en Inter-Environnement Wallonie een seminarie en debat over de toekomst van de luchtvaartsector. Bekijk het programma en schrijf je nog snel in.

Onze aanbevelingen:  

Pleit voor een kerosinetaks, zowel op Europees niveau (door een herziening van de Europese Energy Taxation Directive) als via bilaterale overeenkomsten tussen lidstaten (in overeenstemming met artikel 14.2, van de Energy Taxation Directive). 

Investeer de opbrengst in duurzame alternatieven en het heroriënteren van werknemers: investeer de inkomsten uit deze belastingen in de uitbouw van een kwalitatief en betaalbaar aanbod aan duurzame alternatieven voor korteafstandsvluchten, zoals internationale hogesnelheidstreinen en nachttreinen.

Voer een nationale tickettaks in. 

Neem de uitstoot van de luchtvaartsector op in de nationale klimaatplannen, in combinatie met een roadmap voor nuluitstoot ruim voor 2050.

Stimuleer de ontwikkeling van schone brandstoffen voor de luchtvaart door mandaten voor bijmenging van synthetische kerosine uit hernieuwbare energie. 

Verminder het aantal vluchten: schaf intra-Europese vluchten af als er alternatieve spoorlijnen bestaan en stop de uitbreiding van luchthaveninfrastructuur en -capaciteit. 

Versterk het EU ETS, o.a. door een einde te maken aan de gratis emissierechten voor de luchtvaart. 

Voer een taks in op luchtvracht. 

Luchtvaart

Meer over Luchtvaart