In het kader van de Green Deal willen de Europese beleidsmakers de scheepvaart opnemen in het Emissions Trading System (ETS), het systeem dat de verhandeling van uitstootrechten binnen de EU regelt. Deze ‘Maritieme ETS’ zal fungeren als beleidskader voor een sector die al veel te lang onder de vergroeningsradar vaart. Toch moet er nog heel wat opgeklaard worden inzake de reikwijdte van het systeem: over welke broeikasgassen, vaarroutes en schepen gaat het?
Binnen de Europese Unie is de scheepvaartsector verantwoordelijk voor ongeveer 13% van de totale transportuitstoot. Het voornaamste beleidskader voor de sector is momenteel de MRV-regulering (“Monitor, Report and Verify CO2 emissions”) die scheepsemissies louter meet en rapporteert. Onder het toepassingsgebied van de MRV vallen alle vaarroutes naar, van en binnen de Europese Economische Ruimte, maar ook alle schepen met een minimale vrachtcapaciteit van 5000 GT. De data van 2019 was afkomstig van maar liefst 11.600 vaartuigen en toonde aan dat de emissies van de Europese scheepvaart vergelijkbaar zijn met de uitstoot van een land zoals België.
Oceaanfonds
Momenteel varen de meeste schepen op fossiele brandstoffen, die schadelijke stoffen zoals koolstofdioxide, stikstof, zwavel en roetdeeltjes de lucht in pompen. De Internationale Maritieme Organisatie (IMO), het VN-agentschap dat zich buigt over de internationale scheepvaartsector, legde in 2018 haar recentste uitstootverminderingsdoel vast: tegen 2050 moet de sector minstens 50% minder CO2 uitstoten (t.a.v. de emissiecijfers van 2008). Om dit te realiseren, moet de ontwikkeling en uitrol van klimaatvriendelijke brandstoffen in een stroomversnelling geraken. Let op: het IMO heeft enkel een doelstelling voor CO2, niet voor broeikasgasemissies in het algemeen, wat de scheepvaart momenteel een vrijgeleide geeft voor een overstap naar LNG en de schadelijke methaanemissies die daarbij vrijkomen.
Het Europees Parlement stelde al voor om de toekomstige opbrengsten van de Maritieme ETS te investeren in een “Maritime Decarbonization Fund”, simpelweg “Ocean Fund”, om zo de middelen gericht te laten doorstromen naar investeringen in allerhande vergroeningsmogelijkheden.
Er is dringend nood aan een beleidskader om de nodige energietransitie te realiseren in de scheepvaart.
Transitie in de scheepvaart
Dit is zeker nodig, aangezien de meest klimaatvriendelijke brandstofalternatieven zich nog in de onderzoeksfase bevinden en dus nog niet commercieel inzetbaar zijn. De ngo Transport & Environment bevestigt alvast dat groene waterstof en ammoniak de meest veelbelovende opties zijn voor lange afstanden, terwijl batterij-elektrische aandrijving (op basis van hernieuwbare energie) de korte afstanden moet voorzien. Toch brengen deze groene alternatieven een resem aan dure investeringen met zich mee voor de productie en de vereiste tank- en opslaginfrastructuur.
Er is dus dringend nood aan een beleidskader om de nodige energietransitie te realiseren in de scheepvaart. De Maritieme ETS kan hiervoor de geschikte tool zijn, op voorwaarde dat ze voldoende omvangrijk is. Concreet: welke broeikasgassen, vaarroutes en vaartuigen het systeem zal reguleren. Onze aanbevelingen hieromtrent kan je terugvinden in onderstaande beleidsbriefing.
* Deze tekst kwam tot stand met de hulp van Niko Vandebos, stagiaire bij BBL
[i] Bron: Europese Commissie https://ec.europa.eu/clima/policies/transport/shipping_en#:~:text=The%20MRV%20Shipping%20Regulation%20applies,Regulation%20regardless%20of%20their%20flag
[ii] Bron: 2019 Annual Report on CO2 Emissions from Maritime Transport https://ec.europa.eu/clima/sites/clima/files/transport/shipping/docs/c_2020_3184_en.pdf
[iii] Bron: Statista https://www.statista.com/statistics/449509/co2-emissions-belgium/
[iv] Bron: IMO GHG Emissions Reduction Strategy https://www.imo.org/en/MediaCentre/HotTopics/Pages/Reducing-greenhouse-gas-emissions-from-ships.aspx
[v] Bron: Bond Beter Leefmilieu – InZicht 17/03 https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/groene-waterstof-en-ammoniak-zijn-de-toekomst-aldus-scheepvaartindustrie
