De studie van netbeheerder Elia schept duidelijkheid: een kernuitstap in 2025 is mogelijk én ze is een gouden kans voor hernieuwbare energie. Uit de eerste reacties op de studie blijkt dat haast alle politieke partijen er ook zo over denken. België lijkt eindelijk klaar om het hoofdstuk kernenergie af te sluiten en voor hernieuwbaar (met backup van gas) te kiezen. Welke lessen trekken we nog uit de studie van Elia?
1. Geen twijfel meer: kernuitstap in 2025
De oude kerncentrales tot 2025 openhouden, is onverantwoord: ze zijn niet meer betrouwbaar, produceren kernafval waar we nog geen blijf mee weten en rekken het nucleair risico. De centrales blijven inzetten als ruggengraat van het energiesysteem is geen optie meer. Het lijkt erop dat dit inzicht stilaan is doorgedrongen in de hoofden van de politici. Enkel N-VA ziet nog heil in de oude kerncentrales.
Bond Beter Leefmilieu zal de komende weken ijveren om de kernuitstap klaar en duidelijk in het komende energiepact te laten inschrijven.
2. Véél meer hernieuwbare energie
Verschillende scenario’s in de Elia-studie gaan uit van een snelle groei van zonne- en windenergie. De eerste uitdaging voor de energietransitie is om die cijfers waar te maken; om eerst afscheid te nemen van de kerncentrales en daarna het fossiel gasverbruik te verminderen. Vlaanderen scoort al goed wat betreft zonnepanelen op het eigen dak, maar er zijn nog te veel ongebruikte daken op fabrieken, magazijnen, winkels, scholen en overheidsgebouwen. Ook windenergie kan nog sterk groeien, maar dan moeten projecten sneller gerealiseerd worden en moet er beslist worden waar de extra windmolens op zee moeten komen.
3. Gascentrales tot een absoluut minimum beperken
Volgens de studie van Elia moeten er tot wel negen nieuwe gascentrales bijkomen om de kernuitstap in 2025 op te vangen. Dat lijkt ons erg veel: het moet lukken met minder. De milieubeweging ijvert ervoor om de kerncentrales te vervangen door zo weinig mogelijk gascentrales, die zo weinig mogelijk draaien en die we zo snel mogelijk afschrijven en sluiten. Wat zijn de opties om dat te bereiken?
- Elektriciteitsbesparing: België kan nog veel elektriciteit besparen - en dus toekomstige gascentrales vermijden - door te isoleren en te renoveren, led-verlichting, energiezuinige toestellen, enzovoort. Ook de industrie, de KMO’s en de overheid kunnen meer doen. De komende maanden zal BBL dit thema prominenter naar voor schuiven.
- Hernieuwbare energie: De ontwikkeling van bijkomende parken voor offshore wind tussen 2020 en 2030 is nog niet gepland. De timing wanneer de parken erbij komen kan een verschil maken in de bijkomende nood aan gascentrales en hun draaiuren. Hoe sneller de windparken ontwikkeld worden, hoe beter.
- Groene warmte: De warmtevoorziening kan een belangrijke rol spelen in het stockeren, verlagen en sturen van de energievraag. Denk maar aan warmtekrachtcentrales die naast warmte ook elektriciteit kunnen leveren op moeilijke momenten, of aan het bufferen van energie via warmte of koeling. De koppeling van warmtevoorziening aan het elektriciteitssysteem komt volgens BBL nog te weinig aan bod in de Elia-studie.
- Nieuwe technologie: Ten slotte moeten we ook volop gebruik maken van het potentieel van nieuwe technologieën zoals batterij-opslag en vraagsturing (bedrijven en gezinnen die tijdelijk hun energievraag verlagen of uitstellen in ruil voor een vergoeding).
Als er dan toch gascentrales moeten draaien, dan liefst de meest efficiënte. We sluiten dus naast de kerncentrales ook best de oude gascentrales. De nieuwe gascentrales kunnen we aanpassen zodat ze in de toekomst kunnen draaien op waterstof die opgewekt is door windmolens of groen gas.
Eén les na Bonn: de omslag moet nòg sneller
Op de klimaattop in Bonn werd duidelijk dat we nog meer inspanningen moeten doen om de opwarming van de Aarde onder de beoogde 1,5 graden te houden. Dit geldt ook voor de resultaten van de Elia-studie. Het scenario met de kernuitstap is wel de juiste weg, maar de timing van de omslag naar hernieuwbare energie moet de komende jaren nog versneld worden. Voor Europa betekent dit in de eerste plaats dat alle steenkool- en bruinkoolcentrales zo snel mogelijk gesloten moeten worden. Ook voor België is de les duidelijk: het interfederaal energiepact moet een einde maken aan het stop-and-go-beleid van de afgelopen 15 jaar. Iedereen moet klaar en duidelijk weten waar het energiebeleid naartoe gaat. En die energietoekomst is hernieuwbaar.
