Na 1 à 2 generaties zijn we al veel vergeten. Onze grootouders kuilden appels in, een eenvoudige maar inmiddels in onbruik geraakte techniek.
Vergeten vernuft
Eén van de taken van professoren is de overdracht van kennis. Ze onderwijzen studenten, geven lezingen, schrijven artikels en nemen deel aan debatten. De ene professor verkiest vooral de universiteit als werkgebied, wat meer besloten dus, de ander verkiest ook de publieke arena. Professor Marcel De Cleene is een plantenfysioloog. Hij publiceert veelvuldig boeken. Als professor-emeritus kan hij zich volop toeleggen op zijn passie. Zijn jongste twee boeken hebben alvast verleidelijke titels, namelijk “Vergeten toepassingen van planten” en “Het vernuft van planten”.
“De Naturalis Historia, vergeten toepassing van planten” is de titel van het boek, een waarheid waar we niet omheen kunnen. Na 1 à 2 generaties zijn we al veel vergeten. Onze grootouders kuilden appels in, een eenvoudige maar inmiddels in onbruik geraakte techniek. Als je het boek openslaat, valt één ding onmiddellijk op: de afbeeldingen. Ze zijn ontleend uit een tiental oude boeken. Uit de illustratieverantwoording kan worden afgeleid dat ze bijna allemaal in de negentiende eeuw werden gepubliceerd. Voor de identificatie van de plantensoorten en de selectie van de illustraties liet hij zich bijstaan door specialisten. De illustraties roepen enige nostalgie op en voeren een lezer terug in de tijd naar oude leslokalen of naar stoffige zolders van (groot)ouders. Kortom, je krijgt in dit boek een bundel “oude schatten”.
Het andere deel is de tekst, grotendeels gebaseerd op oude werken, met Dodoens en Kops op kop. Hij citeert regelmatig letterlijk, met respect voor de authentieke taal. De teksten gaan verder terug in de tijd dan de beelden. Je leest over “stekend loogkruid” als vlekkenverwijderaar, over het kaarden van geweven lakens met grote kaardenbol, over het aromatiseren van wijn en bier met lievevrouwebedstro, over mattenbies om biezenmanden te maken of over het stremmen van melk met knikkende distel. Als afrodisiacum werd niet enkel selderij, peterselie en echte valeriaan gebruikt, maar ook… brandnetels.
Het boek is erg informatief. Het is gestapelde informatie, strak georganiseerd, plant per plant, in alfabetische volgorde. Alle informatie werd met zorg geselecteerd en zo precies mogelijk geduid. Het doel is de opsomming van de informatie, niet het gebruik ervan. Er staan maar liefst 2072 noten in, en dat voor een boek van ongeveer 300 pagina’s waarvan de beelden de sterkhouder zijn. De ruime kennis is dé troef van het boek, maar meer nadruk op de leesbaarheid en de toegankelijkheid van die kennis zou een meerwaarde geweest zijn.
https://www.bornmeer.nl/winkel/vergeten-toepassingen-van-planten/
Samen met het boek “Vergeten toepassingen van planten” werd “Het vernuft van planten” op de markt gebracht. In de inleiding lees je hoe fotosynthese werkt, wat osmotische waarde is, wat een spore is, wat zaadplanten zijn, wat het verschil is tussen bedekt- en naaktzadigen, maar ook dat aanpassing de stelregel is om te overleven. Verder lees je over het cambium, bast-, kurk- en houtcellen, vaatbundels, sclerenchym, collenchym, celmembraan, de rij van Fibonacci, logaritmische spiraalstructuren, turgordruk,… vleesetende planten, parasieten, zonnepanelen en veel meer. Net als in het andere boek, is informatie aanreiken het primaire doel.
De taal is éénduidig, de informatie is in een strak systeem geordend, de tekeningen zijn helder, mythes worden ontkracht en er wordt uitgelegd hoe planten mensen inspireerden (voor uitvindingen als beton of zweefvliegtuigen). Ook spectaculaire fait divers krijgen aandacht, zoals bijvoorbeeld dit: het zaad van Maria’s boon kan tot 9.500 km ver op zee drijven. Net als in “De Naturalis Historia, vergeten toepassing van planten” is nauwgezetheid en wetenschappelijke precisie uitermate belangrijk. Soms helt het ook hier wat veel over naar het overdragen van alle kennis, en brengt dit de leesbaarheid in gevaar. Een mechanisme beschrijven en illustreren met veertig plantensoorten, telkens met de Nederlandse naam gevolgd door een noot. Onder de kop “noten” vind je dan achteraan voor elke plant telkens de Latijnse naam. Het is juist, het is wetenschappelijk correct, maar een beetje van het goede te veel. Wellicht kijken vooral studenten reikhalzend uit naar zo’n boek .
https://www.bornmeer.nl/winkel/het-vernuft-van-planten/