Verontwaardiging in de Vlaamse Ardennen. Het Kluisbos, een eeuwenoud bos dat sinds 1977 in het gewestplan ingekleurd is als groengebied, dreigt verder verkaveld te worden. In 1963 werd namelijk een verkavelingsvergunning verleend, voor 54 bouwpercelen. De helft daarvan moest er al aan geloven: de bomen moesten er plaats ruimen voor huizen. Voor twee percelen dienen de eigenaars nu een nieuwe aanvraag in. Kan dat zomaar, op basis van zo’n oude vergunning? Wij plozen het uit.
Het is een probleem dat regelmatig opduikt. Eigenaars beroepen zich op oude verkavelingsvergunningen, die vaak dateren van voor de gewestplannen, om toch te kunnen bouwen in natuur- of landbouwgebied. Zij maken handig gebruik van de onduidelijke en ingewikkelde wetgeving om bouwrechten te claimen. Hoog tijd voor een juridisch sluitende oplossing.
Vervalregels voor verkavelingen
Het klinkt opmerkelijk dat er anno 2016 toch nog gebouwd zou kunnen worden in een bos dat volgens het gewestplan beschermd is. Dat komt omdat er meer dan vijftig jaar geleden een verkavelingsvergunning is afgeleverd, lang voor het gewestplan werd goedgekeurd. Voorlopig werd slechts een deel van die verkaveling ook effectief bebouwd.
Voor het niet-bebouwde deel van zulke oude verkavelingen bestaat er een ingewikkelde juridische regeling. De regel: een verkaveling van voor 1965 is niet vervallen op voorwaarde dat minstens een derde van de percelen voor 1 mei 2005 geregistreerd werd voor verkoop, verhuur of erfpacht. En voor 1 mei 2010 minstens twee derde.
Maar wat als kavels werden samengevoegd? En wat bijvoorbeeld bij een erfenis, staat dat gelijk met een verkoop? Ook stelt de vervalregeling dat aanleg van de wegen in de verkaveling gestart moest zijn voor 1 oktober 1970, wat niet altijd te achterhalen is. Voor verkavelingen die werden afgeleverd tussen 1965 en 1970 en tussen 1970 en 1995 gelden nog andere regelingen.
Juridisch kluwen
Door die ingewikkelde vervalregeling belanden veel van de aanvragen voor bouwvergunningen in oude verkavelingen in een juridisch kluwen. Met lang aanslepende rechtszaken tot gevolg. Daar is uiteindelijk niemand mee gediend: niet de open ruimte, maar ook niet de eigenaars. Een juridisch duidelijke en sluitende regelgeving voor oude verkavelingen is daarom nodig. Als we naar een minder volgebouwd Vlaanderen willen, is dit alvast een achterpoortje dat dicht moet.
Redt de minister het Kluisbos?
En het Kluisbos zelf? De plaatselijke milieu- en natuurverenigingen gaan alvast niet akkoord met de bouwplannen. En velen met hen: in geen tijd verzamelden ze meer dan 10.000 handtekeningen tegen de bouwaanvraag.
Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) belooft een oplossing. "Ik wil het Kluisbos niet zien verdwijnen", zegt de minister. Zij wil een globale oplossing voor het gehele bos: niet alleen voor de 20 slapende bouwgronden, die verplaatst zouden worden, maar ook voor het verlieslatende recreatieoord aan de rand van het Kluisbos.
