Ook elektrisch rijden wordt duurder door de hoge energieprijzen. “Bijna niemand zal nog een elektrische auto kopen”, kondigden kranten aan. Blijft goedkoop elektrisch rijden, met een laadpaal voor de deur en zonnepanelen op het dak, een voorrecht voor de happy few? Nog even wachten tot de crisis is gaan liggen? Wel, nee, vandaag is het net urgenter om duurzame mobiliteit betaalbaar en beschikbaar te maken voor iedereen. Met de juiste politieke keuzes kunnen we de tweedeling stoppen en de transitie versnellen.
In tijden van crisis wordt elke euro dubbel gewogen. De middelen moeten gaan naar waar de meeste winst te boeken valt: hoeveel mensen zijn geholpen en hoeveel betaalbaarder is mobiliteit voor hen geworden? Het is evident dat fietsen en openbaar vervoer prioriteit moeten krijgen: trein en bus moeten ondubbelzinnig de goedkoopste optie zijn. De btw schrappen is hier slechts een eerste stap. Net als in Luxemburg, Oostenrijk, Frankrijk en Duitsland maakt een tijdelijke subsidie voor het (elektrische) stalen ros de fiets opnieuw aantrekkelijk, net als een fietsvergoeding voor elke werknemer.
In tijden van crisis moeten oplossingen er ook snel komen. Ons openbaarvervoersysteem en de fietsinfrastructuur zullen niet in één nacht de grote metamorfose ondergaan waardoor iedereen plots zonder wagen kan. Hoe maken we mensen voor wie openbaar vervoer en fiets geen alternatief biedt, zo snel mogelijk onafhankelijk van de woekerende brandstofprijzen? Hoe doorbreken we het voorrecht van het elektrisch rijden? Autodelen, het sociaal leasen van elektrische wagens en een bloeiende tweedehandsmarkt bieden het antwoord.
Gedeelde kosten
Ook nu, met de torenhoge elektriciteitsprijzen, is elektrisch rijden nog steeds goedkoper dan diesel of benzine. Publiek laden kost je zo’n € 8 per 100 kilometer, met een dieselwagen kom je aan € 12 per 100 kilometer. Wel is de kloof verkleind, deels met dank aan de ondoordachte en inefficiënte accijnsverlaging op diesel en benzine die ons € 100 miljoen per maand kost.
Deelmobiliteit is de geknipte oplossing om over de aankoopdrempel te stappen. Wie een elektrische wagen aankoopt, kan de kosten deels terugverdienen door deze beschikbaar te stellen van mensen in de buurt. Laat je je buren bijvoorbeeld 10.000 kilometer rondrijden met je Nissan Leaf, dan win je jaarlijks zo’n € 2000. Wie er geen kan kopen, kan zijn eigen fossiele wagen wegdoen en via een particulier of commercieel autodeelproject tot € 4000 per jaar besparen. Eind 2021 was 17% van de deelwagenvloot elektrisch, bij de privéwagens is dat amper 1%. Het is aan de Vlaamse overheid om het juiste signaal te geven, onder meer door de instapkosten in een deelwagensysteem voor specifieke doelgroepen - bijvoorbeeld zij die recht hebben op een sociaal tarief - te subsidiëren.
Franse oplossingen
Frankrijk heeft de boodschap van de recordprijzen aan de pomp - en de herinnering aan de gele hesjes - wel begrepen: Macron zorgt dat elektrisch rijden niet langer een verhaal van de hogere middenklasse is en maakt werk van het sociaal leasen van elektrische wagens. Voor € 100 per maand zouden de lagere inkomens vanaf volgend jaar elektrisch kunnen rijden. In Nederland wordt elektrisch leasen nu al ondersteund.
Hou tweedehands binnenlands
Ten slotte wordt het tijd om onze troeven in te zetten. Dankzij de elektrificatie van de bedrijfswagens stromen binnenkort veel elektrische modellen door naar de tweedehandsmarkt. Vandaag vertrekken die voor het grootste deel richting het buitenland, een enorm verlies. De invoer van een uniforme batterijcheck, die zicht geeft op de laadcapaciteit en levensduur van de batterij, zou één van de belangrijkste kopzorgen van kopers en verkopers wegnemen. Ook met een gerichte aankooppremie, met voorwaarde om de wagen te delen, kunnen we de auto’s hier houden. Mechelen en Gent doen het al.
Dit is niet het moment om te declareren dat de crisis de elektrificatie van ons wagenpark zou vertragen. De transitie naar elektrische en gedeelde mobiliteit is volop bezig en is een geschenk qua ruimtegebruik, CO2-uitstoot, betaalbaarheid en energie-efficiëntie. Dat cadeau beschikbaar maken voor alle inkomens, moet nu topprioriteit zijn. Of dat mogelijk is? Zeker, maar enkel via een resolute inzet op elektrische deelmobiliteit, sociaal leasen en een sterke tweedehandsmarkt.
