Foto: Nick Karvounis

Een slim trucje uit Denemarken: zo verbied je stookolieketels zonder stookolieketels te verbieden

Foto: Nick Karvounis

Het Vlaamse regeerakkoord bevat een mooie maatregel die stookolieketels langzaamaan uitfaseert. Bij nieuwbouw en zware renovaties is een mazoutketel niet langer toegestaan vanaf 2021. En ook een defect exemplaar vervangen kan niet meer als er een aardgasnet in de straat ligt. Een uitstekend idee. Maar the devil is in the details: de uitwerking van de maatregel moet impact verzekeren op de uitstoot van CO2 en fijnstof. Laten we vooral goed kijken naar Denemarken. Zij deden het ons al voor. 

‘Klimaatperformantie’

In het Vlaamse Energie- en Klimaatplan 2030 zit een gevaarlijk addertje onder het gras. De tekst bevat een extra bijzin die potentieel de hele maatregel op de helling zet: “Bestaande stookolieketels mogen niet meer worden vervangen door andere stookolieketels indien er in de straat mogelijkheid is om aan te sluiten op een aardgasnet, tenzij wordt aangetoond dat de stookolieketels even performant zijn als de nieuwste aardgascondensatieketels.”  

Bij de uitwerking van de wettekst moeten beleidsmakers het finale doel duidelijk voor ogen houden: minder CO2-uitstoot en schonere lucht. Daarom kan het niet de bedoeling zijn om enkel te kijken naar de energetische performantie of het energielabel, maar ook naar hoe het zit met de uitstoot van CO2, fijnstof en NOx.

Het resultaat van die vergelijking? Een recent rapport van de Vlaamse Milieumaatschappij over milieuschadekosten van de verschillende types verwarming geeft aan dat stookolie net op die parameters veel slechter  scoort dan aardgas. Een gemiddelde condenserende stookolieketel stoot 32 procent meer CO2 uit, 117 procent meer NOx en maar liefst 650 procent meer fijn stof (zowel PM10 als PM2,5) dan zijn evenknie op aardgas. We hebben dus een duidelijke winnaar. 

Europese regels

Steeds meer landen werken een verbod op fossiele verwarming uit, ook voor bestaande woningen. In Noorwegen is het gebruik van (fossiele) stookolie in alle woningen verboden vanaf 2020. Duitsland kondigde in zijn klimaatplan 2030 een ban op stookolieketels aan vanaf 2026 voor woningen waar alternatieven mogelijk zijn. Maar de aanpak in Denemarken sluit nog het best aan bij de Vlaamse situatie. Daar is sinds 2016 de plaatsing van nieuwe stookolieketels verboden op locaties waar aansluiting op een warmtenet of een aardgasnet mogelijk is.

Een verbod op een product dat voldoet aan de Europese regels (met een CE-label), kan niet zomaar volgens de Europese Commissie. Maar hoewel dergelijke technische handelsbeperkingen niet toegelaten zijn, steunt de Europese Commissie wel lidstaten die inspanningen leveren om het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen. 

Slimme Denen

De slimme Denen bedachten een heel inventieve formulering in hun bouwcode en konden zo toch de Commissie overtuigen. De basis is een algemene verplichting om te verwarmen op basis van hernieuwbare energie. Uitzondering: locaties waar een aardgasnetwerk of een warmtenetwerk voor de deur ligt. Daar mag je je huis aansluiten op dat netwerk. Ook voor bestaande woningen op locaties waar die netwerken niet beschikbaar zijn, vervalt de verplichting om te verwarmen op basis van hernieuwbare bronnen. 

Zo kunnen nieuwe stookolieketels vanzelf enkel nog per uitzondering op plekken waar geen gas- of warmtenet ligt, zonder dat je ze letterlijk verbiedt. Die formulering kunnen we perfect overnemen in Vlaanderen: de standaardoptie is hernieuwbare warmte. Al de rest zijn tijdelijke uitzonderingen. Zo weet iedereen waar we naartoe gaan.

Desinvestering uit fossiele energie

Meer over Desinvestering uit fossiele energie