Tomaten die vissen helpen groeien, die op hun beurt tomaten helpen groeien. Dat is wat sinds deze week gebeurt bij Aqua4C in Kruishoutem en Tomato Masters in Deinze. Een viskweker en een tomatenkweker slaan de handen in elkaar om zo veel mogelijk kringlopen te sluiten. Dit systeem is uniek in de wereld en geeft een interessante inkijk in de mogelijke toekomst van een meer duurzame voedselproductie.
Hoe werkt het?
De samenwerking tussen beide bedrijven verloopt op verschillende niveaus. Het water dat op de daken van Tomato Masters valt, gebruikt Aqua4C voor het kweken van vis. Bij de kweek vervuilen de vissen het water met uitwerpselen. Door het water terug te sturen naar de tomatenkwekerij voor het bevloeien van de planten, zet Aqua4C het vervuilde water om naar interessante nutriënten en bespaart de tomatenkwekerij op kunstmest. Bovendien komen er in zo’n gesloten kringloop geen reststoffen in het milieu terecht.
Het visbedrijf benut niet enkel water maar ook de aanwezige warmte. De vis is subtropisch en groeit het snelst bij temperaturen rond de 27 graden. Om het regenwater op te warmen, gebruikt Tomato Masters restwarmte afkomstig uit de serres. Zo sluit de onderneming kringlopen, onder andere door het vergisten van organisch materiaal tot biogas en dat aan te wenden in de energievoorziening.
Vegetarisch visvoer
Aqua4C produceert de omegabaars. Een unieke vis, omdat hij veel smaak en gezonde omega 3-vetzuren heeft. Bovendien wordt hij volledig plantaardig gevoed. Aqua4C gebruikt hiervoor lokale producten, zoals lijnzaad, koolzaad, tarwe, algen en maïs. Voorlopig bestaat een deel van het voeder nog uit soja, maar er lopen projecten om de soja te vervangen door andere, bij voorkeur inlandse bronnen. Hierbij test men een breed scala aan alternatieven, zoals quinoa en reststromen uit de Vlaamse voedingsindustrie.
Koud bloed groeit goed
Omschakelen naar meer plantaardige voeding blijft de belangrijkste uitdaging. Maar daarom hoeft niet alle vlees of vis van ons bord geschrapt te worden. Aqua4C toont aan dat we dierlijke eiwitten ook duurzaam kunnen winnen.
Vissen kweken heeft, in vergelijking met warmbloedige dieren, grote voordelen op vlak van duurzaamheid. Zo zetten kweekvissen voeder twee tot tien keer efficiënter om dan kippen, varkens of runderen. Vissen hoeven hun lichaam niet op temperatuur te houden, hebben een efficiëntere ademhaling en verliezen geen energie door te ‘vechten’ tegen de zwaartekracht. Ze hangen gewoon rustig in het water. Door de optimale leefomstandigheden te creëren, slaagt men er bovendien in de vissen te kweken zonder gebruik te maken van antibiotica, pesticiden of hormonen.
Diverse en juistschalige landbouw
Bij het schetsen van het voedselsysteem van de toekomst, staan twee wereldbeelden vaak diametraal tegenover elkaar: het grootschalige hoogtechnologische (zoals de Omegabaars) of het kleinschalige agro-ecologische. Deze opdeling is artificieel. Beide benaderingen kunnen elkaar versterken. Op een kleinere oppervlakte intensiever telen voor de lokale markt met innovatieve, duurzame technologieën en het sluiten van kringlopen, biedt kansen. Maar ook dankzij teelt op daken, in industrieparken of verlaten gebouwen verlaagt de ruimtedruk op het platteland. In de open ruimte kan een agro-ecologische benadering toegepast worden. Zo krijgt de natuur weer de ademruimte die ze nodig heeft om het voedselsysteem aan te vullen en te versterken.
Beter is om te spreken van een 'juistschalige' landbouw, waarbij efficiëntie benaderd wordt vanuit het circulaire denken. De grenzen van ons lokale en globale ecosysteem beschermen is daarbij de absolute voorwaarde. Het circulaire impliceert ook dat we moeten uitgaan van de lokale vraag. Alleen op die manier kunnen we een sterk en duurzaam voedselsysteem vormgeven, en de toekomstige uitdagingen op vlak van voedselvoorziening aangaan.
