Johan Van den Broek verliest zich graag in boeken, en stapelt die liefst zo hoog mogelijk. Hij houdt van de natuur en is, zoals elk weldenkend mens, bezorgd om zijn omgeving. Hij is wetenschapper (bioloog), milieukundige en ruimtelijk planner. Hij werkt ruim 35 jaar in de Vlaamse natuur- en milieuwereld. Daarnaast werkte hij ook als freelance auteur voor diverse uitgeverijen en voor Argus (voorheen Stichting Leefmilieu). Regelmatig bespreekt hij een boek voor Bond Beter Leefmilieu.
Het levenswerk van een wetenschapper
Een échte wetenschapper stelt weten centraal in zijn leven. Wat bouwt hij op doorheen de jaren? Wetenschappelijke, theoretische kennis en praktische vaardigheden, dit is althans wat Jean Paul Van Bendegem stelt in zijn boek Wijs grijs & puber. Martin Hermy bewijst het ook. Het boek is een naslagwerk. Op enkele avonden het boek lezen van a tot z is niet de bedoeling. Bovendien, het zou een huzarenstuk zijn.
Hermy streeft naar volledigheid, juistheid en orde. In het boek is alle informatie netjes geschikt en wordt met zeer hoge nauwkeurigheid gewerkt. Bronnen en namen van plantensoorten zijn een toonbeeld van éénduidigheid. Aan het einde van het boek bevinden zich lijsten van alle boomsoorten, bronnen, en dat zijn er 728 (!), en een index. De drie samen beslaan 80 van de 380 pagina’s. Het is dan ook de wetenschapper die zich in het boek ergens laat ontvallen dat hij niet alles kan toelichten.
Het weten leidt tot een totaalbeeld, tot ordening tot overzicht, en leidt daarna, meestal, tot inzicht. Voor dit boek is dit niet anders. Hij voegt één belangrijk element toe, een boodschap, een keuze, intussen wellicht zijn belangrijkste levensmotto’s, namelijk “plant een boom”. Om de boodschap te steunen, staan in het boek op diverse plaatsen treffende oneliners van ronkende namen. Aan het einde van de eerste paragraaf van de inleiding schrijft hij dat hij doorheen zijn leven steeds meer is gaan geloven (dus niet-ratio) in de uitspraak “geen bomen , geen toekomst”.
Opmerkelijk, Hermy schrijft ook uit woede. Hij kiest niet voor een meer behoedzaam woord als bijvoorbeeld “teleurstelling”.
Hermy was en is steeds intens geïnteresseerd in planten, vandaar zijn levensloop (professor emeritus KUL, natuur, bos, ecologie) en vandaar ook dit boek. Opmerkelijk, Hermy schrijft ook uit woede. Hij kiest niet voor een meer behoedzaam woord als bijvoorbeeld “teleurstelling”, nee, hij kiest volop voor “woede”. Woede over hoe velen omgaan met bomen en hoe bomen steeds worden beladen met tal van “schulden”. Hij kiest in het boek voor een uitgesproken positief verhaal, ‘plant een boom’, en plaatst dit binnen de klimaatverandering.
Via klimaatadaptatie kunnen we in eerste instantie voorkomen dat we natte voeten krijgen en ervoor zorgen dat er altijd voldoende schaduw is. Bomen zijn cruciaal voor onze toekomst en iedereen kan hiertoe bijdragen. 9% van de oppervlakte van Vlaanderen is “tuin”, een enorm potentieel voor de biodiversiteit. Blijft de opmerkelijke vaststelling dat de hitte en de droogte van de laatste zomers net tot een verstening van vele voortuinen heeft geleid. Hermy bepleit terecht het tegenovergestelde.
Zonder twijfel verdient dit boek een plaats in je boekenkast om het ter hand te nemen vóór je een boom plant.
Kiezen doe je zelf
De titel is een beetje misleidend, want wanneer is een gekozen boom een “juiste” boom? Een geschikte boom? Een aangepaste boom? Een bewust gekozen boom? Hermy besteedt ruim de helft van zijn boek aan die meest prangende vraag, welke boom ik in mijn tuin zet. Hij analyseert de wisselwerking in de driehoek “mens/tuin/boom”.
Kiezen doe je best bewust, en een bewuste kiezer apprecieert informatie. Hoe groot wordt een boom? Hoe ver zet ik een boom van mijn huis? Is dat voor elke boom hetzelfde? Hoe snel groeit mijn boom? Moet ik snoeien? Welke bladeren draagt hij? Moet ik bemesten? Hoe plant ik een boom en is dit voor elke boom hetzelfde? Wanneer plant ik een boom? Kies ik voor eetbare vruchten? Is het verantwoord om schoonheid belangrijker te vinden dan herkomst, en waarom? Kies ik voor een jonge boom of voor een volwassen boom? Kies ik net als mijn buren voor de zoveelste eik? Hermy legt uit, verklaart, maakt je attent op dingen, geeft tips, waarschuwt, pleit voor realisme, …, maar gelukkig, hij kiest niet. Kiezen doe je zelf.
Hermy heeft al jaren intens gewerkt rond natuur en bos, en leverde in het verleden, samen met anderen, al schitterende boeken af, zoals bijvoorbeeld “Punten en lijnen in het landschap” (samen met Geert De Blust, 1997, Stichting Leefmilieu). Boeken schrijven is dus voor hem geen nieuwe bezigheid. Als professor aan een universiteit kan het ook niet anders. Er wordt almaar meer naar publicatielijsten gekeken (aantal, frequentie, status, …).
Wellicht is het voor hem ook een verademing dat hij niet meer aan het formele publicatiekeurslijf moet voldoen. Met dit boek levert hij zijn levenswerk af: een boek in het Nederlands en prachtig geïllustreerd met tal van foto’s. Zonder twijfel verdient het een plaats in je boekenkast om het ter hand te nemen vóór je een boom plant.