Johan Van den Broek verliest zich graag in boeken, en stapelt die liefst zo hoog mogelijk. Hij houdt van de natuur en is, zoals elk weldenkend mens, bezorgd om zijn omgeving. Hij is wetenschapper (bioloog), milieukundige en ruimtelijk planner. Hij werkt ruim 35 jaar in de Vlaamse natuur- en milieuwereld. Daarnaast werkte hij ook als freelance auteur voor diverse uitgeverijen en voor Argus (voorheen Stichting Leefmilieu). Regelmatig bespreekt hij een boek voor Bond Beter Leefmilieu.
Wat het meest raakt, is de oprechtheid.
Vervreemding na een zwembeurt
“Ik moet niet proberen mijn lichaam te dwingen, want dat werkt niet. Het bos is goed noch slecht, het noopt je alleen voortdurend jezelf opnieuw uit te vinden.” Een ervaren psycholoog aan het woord? Nee, Geoffry Delorme in zijn ontwapenende boek “Hertenman”. Over zijn belevenissen tijdens zeven jaar onderdompeling in een Noord-Frans bosgebied (Normandië).
De aanleiding is treffend. Bij een verplichte zwembeurt met de school wil de zesjarige Geoffry niet in het zwembad. De grote waterpartij boezemt hem angst hij. Hij wordt er in gegooid, ervaart een trauma en belandt als gevolg hiervan in thuisonderwijs. Wat volgt, is een geleidelijke isolatie en vervreemding van andere kinderen en zijn medehuisbewoners. Geleidelijk zoekt hij de natuur op, vooral ’s nachts. Hij staat open voor nieuwe ervaringen, leert verschil in geuren, smaken, kleuren, beelden en geluiden. In de naweeën van zijn pubertijd ervaart hij intens hoe moeizaam hij kan functioneren in de “normale maatschappij”.
Hij vertelt over hoe hij leeft, welke planten hij eet, hoe hij zijn vitamine C-voorraad op peil houdt, voedsel droogt en voorraden aanlegt, welke kleding hij draagt en waarom. Twee zaken zijn voor hem belangrijk. Ten eerste: je moet op vele plaatsen droog hout verzamelen, in kleine stapels. Op elk moment kun je je dan, meestal ’s nachts (een beetje) verwarmen en vooral drogen. Ten tweede, je slaappatroon wijzigen. ’s Nachts is er veel meer activiteit in het bos dan overdag. Je neerleggen en slapen leidt makkelijk tot onderkoeling, maar ook word je een speeltje voor everzwijnbiggen. Van de reeën leerde hij om diverse malen kort te dutten of te slapen in een periode van 24 uur. Zo riant mogelijk ontbijten en dan wat rusten, opnieuw eten en rusten enz. Geleidelijk ebt zijn verlangen naar energierijke maaltijden, warm bad, sauna, … weg. Enkel batterijen voor zijn fototoestel en vooral lucifers dwingen hem om sporadisch inkopen te doen.
Reeën met emoties
Hij is erg nieuwsgierig naar de reeën en probeert ze voortdurend te volgen en te imiteren, bijvoorbeeld in zijn zoektocht naar voedsel. Hij zoekt uitermate geduldig contact door hun interesse te wekken. Geleidelijk dringt hij beter tot hen door en wordt hij toegelaten in hun leven. Hij is uitermate gelukkig wanneer hij erin slaagt een ree geborgenheid te bieden en te aaien, en nog gelukkiger wanneer de rollen omgekeerd worden. Hij leert de reeën om te gaan met de jacht en beschouwt de dieren als zijn gelijke. Hij gebruikt voor vele handelingen menselijke termen, dicht ze menselijke emoties toe (terneergeslagen, wanhoop, tevreden, vertrouwen) en menselijke gedachten. Hij vertelt ook zijn belevenissen en emoties aan de reeën. Hij flirt met de grens tussen een wild dier en een huisdier.
Voor een rationeel lezer is het boek een uitdaging, zeker met merkwaardige zinnen als “ik voel de wortels bewegen onder mijn voeten”. Voor een lezer die zich open stelt, is de waardering die hij krijgt van de reeën heel bijzonder. Wat het meest raakt, is de oprechtheid. Geoffroy focust op zijn emotie, hoe comfortabel hij zich in het bos voelt, hoe hij respect geeft en krijgt van de andere bosbewoners, eerst schuchter, dan afwachtend, en geleidelijk, héél geleidelijk krijgt hij toegang tot hun “zijn”. Toch kan hij zijn afhankelijkheid van de mensenmaatschappij niet uitsluiten: zowel functioneel, voor voedsel, kleding en materiaal, als qua zingeving. Uit de maatschappij stappen, zoals kloosterlingen doen, of eruit gezet worden, zoals gedetineerden, krijgt juist zin vanwege die (afgesloten) maatschappij.
Woorvoerder van de reeën
Een merkwaardig en uniek boek. De combinatie van sneeuw en vorst, met intense kou en gebrek aan voedsel, dwingen hem om een punt te zetten achter zijn bosleven. Hij kiest voor een rol als woordvoerder van de reeën. Hij vertelt zijn ervaringen, legt uit hoe de mens de reeën bedreigt: met bosbeheer, jacht, bouw, verkeer, lawaai, recreatie. Hij toont, met tekst en foto’s, de schoonheid van hun leven.
Nu is er ook een boek, met 26 verhalen geschreven vanuit een oprecht gevoel, verteld in een luie zetel, genoteerd door een geduldig notulist. De verhalen zijn niet voorzien van plaatsnamen en tijdstippen, hooguit een seizoen. Wie op zoek is naar survivaltips moet het hele boek lezen, maar ook die tips komen alleen aan bod als ze passen in het verhaal. Ook de redactie, met een beperkte woordenschat, weerspiegelt zeven jaar isolement. Dat leidt tot merkwaardige, ietwat misantrope uitspraken zoals “om gelukkig te leven moet je verborgen leven”.