Afscheid van stookolie, om dan over te schakelen op gas?

Econoom Johan Albrecht onderzocht de impact op de Belgische CO2-uitstoot als jaarlijks 4% van de huiseigenaars hun verwarmingssysteem aanpassen. Zijn conclusie? Overstappen van olie en aardgas naar elektriciteit bespaart de meeste CO2, áls die hernieuwbaar opgewekt wordt. Maar hoe groen is elektriciteit na de kernuitstap? Aanvankelijk zullen we elektriciteit voor een groot deel produceren met aardgas, maar nadien moet onze elektriciteit volledig draaien op hernieuwbare energie.

Afscheid van stookolie

Professor Johan Albrecht van de UGent heeft het druk de laatste weken. Tussen het schrijven van zijn boek Energietrilemma en zijn cijferwerk voor het federale energiepact door, vond hij nog de tijd om een paper uit te brengen in opdracht van Gas.be, de federatie van de gassector.

De studie onderzocht hoe de Belgische CO2-uitstoot er tegen 2035 zou uitzien mocht jaarlijks 4% van de huiseigenaars hun verwarmingssysteem aanpassen. Die 4% komt grosso modo overeen met de huidige vervangingsgraad. Professor Albrecht rekende een hele reeks verschillende scenario’s door en kwam tot enkele opmerkelijke resultaten.

Zo kan het vervangen van oude verwarmingsketels door state-of-the-art nieuwe technologie 14,4% CO2 besparen. Tellen we daar de winst van renovaties aan de huidige renovatiesnelheid (<1%) bij op, dan komen we aan een besparing van 26%. Dezelfde oefening, maar nu bij een omschakeling van 80% van de stookolieketels naar gascondensatieketels, geeft een CO2-besparing van 21% (enkel vervanging) en 32% (inclusief renovaties). Een derde scenario berekent de overstap van stookolie naar warmtepompen en levert besparingen op van 28% (enkel vervanging) en 37% (inclusief renovaties). De laatste berekening toont aan dat overschakelen van stookolie én aardgas naar elektriciteit tot besparingen van 34% (enkel vervanging) en 43% (inclusief renovaties) leidt.

Ook na de kernuitstap?

Wanneer de studie vervolgens de link legt met de kernuitstap, wordt het pas écht interessant. Hoewel het laatste scenario naar full electric de hoogste CO2-besparingen oplevert, beschouwt hij dit pad als onrealistisch en financieel onwenselijk. Bovendien, gaat hij verder, zal de CO2-uitstoot na de kernuitstap aanvankelijk stijgen. Waarom? Omdat hernieuwbare energiebronnen zoals zon en wind nog onvoldoende op punt staan om alle elektriciteit op te wekken en bijgestaan moeten worden door andere bronnen, zoals gas en biomassa. Neem nu warmtepompen. De pompen gebruiken elektriciteit, en die zal bij een kernuitstap deels opgewekt worden door gas of biomassa, die een grotere CO2-uitstoot heeft dan de huidige kernenergie. Naarmate er meer en meer hernieuwbare energie geproduceerd wordt, zal de CO2-uitstoot dalen. Zolang elektriciteit opwekken meer dan 275 g CO2 per kWh uitstoot, is het volgens de academicus interessanter om stookolieketels te vervangen door gascondensatieketels dan om alle fossiele brandstoffen te vervangen door elektriciteit.

Uitstoot elektriciteitsproductie wordt Europees gecompenseerd

Maar Albrecht laat een belangrijk aspect onbelicht. De CO2-uitstoot van de elektriciteitssector en industrie is Europees geregeld. Tegen 2030 moet die in de hele EU met 43% dalen. Wat de Belgische gascentrales na de kernuitstap meer uitstoten, zal op termijn worden gecompenseerd door emissiereducties elders in de ETS, bijvoorbeeld door minder draaiuren van steenkoolcentrales in het buitenland. Mathias Bienstman schreef in oktober vorig jaar al uitvoerig over de kernuitstap onder een dalend Europees uitstootplafond.

Maakt de gassector haar belofte waar?

De gassector werpt zich steeds meer op als de perfecte partner voor de energietransitie, met aardgas als ‘de meest propere fossiele brandstof die er maar bestaat op deze wereld’. De sector ziet een mooie kans om stookolie, benzine en diesel uit de markt te duwen met aardgas, LNG en propaan. Bovendien, argumenteren de gasproducenten, is het perfect haalbaar om fossiel aardgas op termijn te vervangen door biogas en synthetisch gas. In de nabije toekomst zal op piekmomenten de overproductie van hernieuwbare wind- en zonne-energie vlot omgezet worden in waterstof. Waterstof plus koolstofdioxide geeft synthetisch methaan. En dat gas kan gewoon in ons bestaand aardgasnet, het meest fijnmazige van heel Europa. Het lijkt menens. Engie CEO Isabelle Kocher stelt dat 10% van het gas in Frankrijk hernieuwbaar zal zijn tegen 2025, 30% tegen 2030. 100% tegen 2050 is volgens haar een haalbare doelstelling.

Bien étonnés de se trouver ensemble, ijveren de milieubeweging en de gassector nu op korte termijn voor eenzelfde doel: stookolie snel uitfaseren. Met veel hoop en een gezonde dosis argwaan kijken we naar het engagement van de sector om aardgas snel te vergroenen. Daarbij beklemtoont BBL wel dat het weinig zin heeft om een gasinfrastructuur uit te bouwen voor toepassingen die slechts nog enkele jaren zin hebben, zoals gas voor personenwagens. Bij wagens is het beter om meteen naar koolstofvrije alternatieven te springen.

Meer info:

Desinvestering uit fossiele energie Kernuitstap

Meer over Desinvestering uit fossiele energie, Kernuitstap